Kan lungawi tlang em?

Tin, LALPA Pathianin leia vaivutin mihring a siam a, a hnârah chuan nunna thaw chu a thaw lût a: tichuan mihring chu mi nung a lo ni ta a. Genesis 2:7

 Zing ni a lo chhuak a, a tla leh a, ni a liam a, kum te hial pawh a vei a, mihringte hunbi chhiarah kum sang hial a lo vei ta. Kan khawvel chu a vir ngaiin a vir reng a, keini a luahtu te hi kan inthlak a, chhuan hmasa chu chhuan tharin an rawn thlak a, chung chhuan engemaw ber zingah chuan kum reilote atan kan rawn tel ve a, mihring vaibelchhe tam tak zinga pakhat ve mai ni tur lehnghalin, han ngaihtuah vang vang hian kan dinhmun luah hi uanpui tham chu a ni lo. Mahse, mak tak maiin he khawvel eng kan rawn chhim tirh atang rengin ‘Keimah’ hi kan indah chungnung a, kan tun dinhmun lo deuh hi kan chan turah kan ngai ni chek maw! kan dinhmun luah eng ual lo hi kan lungawi pui zo tlat lo.

 Zirlai te kan lungawi em? Nu leh pa ten neih thinglungkhawngin ‘zirna tha ah zir se’ tiin a tha ber min duhsak a, thenkhat hi chu kan lungawi zo lo a ni ang. Lawm a, thahnemngai a, hlawhtlin tuma zir tak aruangin tihluihna a zir niawm tak hian peih leh peih lo in ni kan chhiar liam a, retheihna avanga zirna in beisei ve ngai lo, kan zoram thingtlangah Primary School bak, kalzawm na tur School neilo hrim hrim te, an dinhmun leh kan dinhmun te hi ngaihtuah ila, kan chanvo hi Pathian pawh hian min lak-sakin a phu zawk leh peih zawk midang hnenah pek duh chang te hi a nei thin ang em le? ‘lawm nachang i hre lo em mai’ tiin min chhuhsak ta se, vui ngam turah kan inngai em?

 Hnathawk te kan lungawi em? Kan kianga retheihna hnuaia kunte hian kan dinhmun luah mek hi an awt thin ang, ‘a hnathawh hi thawk ve ni ila’ ti a duhthu lo sam mek hi an va tam dawn em! hriselna tha tak nena hnathawh tur kan nei te, Sum leh pai mamawh tawk kan nei te hi lawm nachang kan hria em le? Chu ai chuan mi kuta sahrang hmu liana sawiselna tur zawng kan ni em? Kan chanvo leh kan tun dinhmuna min hlangtu Pathian lung te hi kan tiawi lo ang aw!

Chhungkua kan lungawi em? Chhungkaw awhawmloh tak tak chu kan awm tih phat rual a ni lo. Nangni in chhungkua awhawm in ni em? in chhungkua in lungawi em? in thenawm te hian in chanvo ang hi chang se, vanneiah nge an inchhiar ang vanduaiah? Sum leh paiah, fanau ah, kawng hrang hranga malsawmna kan dawn te hmu lo hian kan dawn loh zawkah hian lungawi lohna kan zawng fo mai,.

Kohhran kan lungawi em? Pathian Kohhran, Rilru hmunk-hat leh Thlarau hmunkhata rawngbawlho tur te hi kan lun-gawi tlang meuh em? Kan Kohhran enkawl danah te, Kan kohhran mipuite ah te, Keimahni ngei Pathian kohhrana tel kan nih ve naah te, kan lungawi turah ngai ang.

Midangte tana rawngbawl tum, Ram rawngbawltu te kan lungawi em? E, hei zawng kan lungawi lohna ber a ni awm e. Sawi ngai lo hian kan nitin chanchinbu leh thuthar hian a puangchhuak alawm. A ram pum huap anga han thlir pawh hian lungawilohna hri hian kan ram hi a eichhe mek chu a ni. Kan lungawi loh chhan hi keimahni zawn theuhah sawi tur kan nei hlawm vekin ka ring. Awm hliah hliah te pawh a awm ang. Mahse, lungawiloh ai chuan lungawina zawn hi a finthlak fo. Pathian thu a kan hmuh angin Pathian ngaihsak hi lungaw-ina tel zawngin hlawkna a ni. Lungawilo chung erawh chuan enge awmzia awm chuang ang le? Pathian pawh hi kan ti-lawm thei dawn em ni?

Retheihna hnuaia kun mek kawngsir bawlhhlawh hai thin te, chengkhat beiseia min um tawk tawk thin te hi an thiam loh em ni? Pathian hian rethei tur reng hian a duang em ni? I chanvo kha anni nen hian i khaikhin ngai em? kan dinhmunah hian lungawilo ngam tur kan ni em?  Khawvel leh a piahlam thil ropui dintu kan Pathian lakah hian ‘mihring hi engemaw a nih le’ tiin ngaihtuah thin ila, kan chanvo hi eng teh ual chu a ni bik lo mai thei. Mahse, vaivuta din leh Pathian thaw (Nunna) ringa nung ve mai kan nih hi hria i la, lungawina nen Pathian hi kan dawr dawn nia.

Ngaihtuah a ngai e

Tin, LALPA Pathian chuan mihring hnênah chuan, "Huana thing tinrêng rahte hi i duh duhin i ei thei e; a chhia leh a tha hriatna thing rah erawh hi chu i ei tûr a ni lo: i ei chuan i ei nî la lain i thi ngei tûr a ni," tiin thu a pe a. Gen 2:16

  

Mihring rilru hi mak ve tak chu a ni. Zawhna mak tak tak hi a ngaihtuah chhuak a, a khirhkhiap zawng te hian thil hi a chhut bawk nen, mahse, heng ngaihtuahna leh dilchhutna te avang hian khawvelah thil tam tak hmuhchhuah a ni lawi si. Hmanlai hun mawl tak atanga tun hun khawvel changkang leh ropui taka min hlangkai tu chu mihring ngaihtuahna hi a ni tlat. A hranpa taka Pathianin min rawn hmuhchhuah tir ni pawhin a lang lo. Amah anpuia siam kan nihna hian he ngaihtuahna thiltihtheihna hi a keng tel ni zawk in a hriat. Heti zawng te hian kan ngaihtuah ngai em? Heti khawpa khawvel sawi danglam thei kan ngaihtuahna hi Pathian hmuhchhuah nan, Genesis atanga Thupuan thleng atchilh nan hmang ta ila, enge kan anpui ang le?

‘Pathian chu hmangaihna a ni,

Hmangaih Pathian a ni si’ tia kan sawi nin loh Pathian hmangaihna hi eng hmangaihna nge a nih hrethiam turte hian kan ngaihtuahna eng angin nge kan lo sen tawh? Genesis a kan hmuh anga ‘Pathianin ama anpuia mihring a siam’ si chuan engchenah nge anpui kan nih tihte pawh hi ngaihtuah tham chu a ni. ‘Pathian anpui i nihna han sawi teh?’ tiin inzawt ta hlawm ila, sawi tur nei kan awm ang em? Kan suangtuahnaah chuan pianphung lam te pawh a lang a ni maithei! Kan sawi phak va ni suh! Ma-hse, Pathian chu Hmangaihna anih chuan Hmangaihna ah pawh hian in angkhat tur chu kan ni dawn lawm ni? te ti ta ila, chu erawh kan anpui lohna lian ber a ni lawi si.

  

Eden huana kan chanvo te, kan thuneihna te kha a va hlu em. Mahse, a engamah hmain tihtur leh tihlohtur ‘DAN’ hmang khan min han hung hnan nghal tlat mai bawk si a, Kha ‘THEI’ kha awmlo ta mai se, vawiin thlenga kan buaina hi a thleng lo tur. Helaia Thei kung lo din ve chhan hi kawng hrang hrangin an hrilhfiah thin.

  

hmangaih chuan (mihring hmangaihna ve mai hi famkimlo viau mahse) kan duh ber chu kan hmangaihna kha hre-thiam se tih a ni thin. Min chhang let a ni thei, min chhang let kher lo pawh a ni thei. Min chhan let loh avanga hman-gaih zuiloh erawh chu hmangaihna mahni hmasial tak a ni ang (chu tak chu mihring hmangaihna famkimlohna pawh a ni).

  

Pathian chuan Amah hmangaih a, Amah nena lengdun turin mihring te hi min duh a, Khawl emaw Robot ang emaw rin-gawt, duhthlang thei lo, hawi lam nei thei lo, kawng khat chauh chhawp sak kha Pathian mizia nen a inrem lo a, chu chu Hmangaihna hrilhfiah nan pawh a tlak loh an ti thin. Chu bakah kan duhthlanna ngeia Amah kan thlan kha Pathian chuan a duh ber a, chu chu kan ti dawn nge dawn lo tih fiahnan a dah a ni an ti bawk. Mahse, Pathian engkim-tithei leh engkim hria chuan fiah kan dawl dawn lo tih te chu hriat lawk ve awm tak a ni a, a thuhrimah chu thei rah ei leh ei loh chu hmangaihna fiahnan pawh chuan a tlak dawn em ni tih te pawh hi ngaihtuah tham a ni lehzel. Heng ang zawng hian kan ngaihtuahna te hi kan seng tawh ngai emaw?

  

Hmangaihtu chuan a anpuiin min din a, Amah Pathian hmangaihna tluk hmangaihna chu pianpui lo ni pawhin inhre mah ila, Biblein ‘Amah anpuia siam kan ni’ min tih si chuan Hmangaihnaah pawh inangkhat tur kan nih hi phat rual a ni lo. Heti zawng hian kan ngaihtuah ngai em? Mi kan va hmangaih chuan (mihring hmangaihna ve mai hi famkimlo viau mahse) kan duh ber chu kan hmangaihna kha hre-thiam se tih a ni thin. Min chhang let a ni thei, min chhang let kher lo pawh a ni thei. Min chhan let loh avanga hman-gaih zuiloh erawh chu hmangaihna mahni hmasial tak a ni ang (chu tak chu mihring hmangaihna famkimlohna pawh a ni).

  

Pathian chuan Amah hmangaih a, Amah nena lengdun turin mihring te hi min duh a, Khawl emaw Robot ang emaw rin-gawt, duhthlang thei lo, hawi lam nei thei lo, kawng khat chauh chhawp sak kha Pathian mizia nen a inrem lo a, chu chu Hmangaihna hrilhfiah nan pawh a tlak loh an ti thin. Chu bakah kan duhthlanna ngeia Amah kan thlan kha Pathian chuan a duh ber a, chu chu kan ti dawn nge dawn lo tih fiahnan a dah a ni an ti bawk. Mahse, Pathian engkim-tithei leh engkim hria chuan fiah kan dawl dawn lo tih te chu hriat lawk ve awm tak a ni a, a thuhrimah chu thei rah ei leh ei loh chu hmangaihna fiahnan pawh chuan a tlak dawn em ni tih te pawh hi ngaihtuah tham a ni lehzel. Heng ang zawng hian kan ngaihtuahna te hi kan seng tawh ngai emaw?

  

Hmangaihtu chuan a anpuiin min din a, Amah Pathian hmangaihna tluk hmangaihna chu pianpui lo ni pawhin inhre mah ila, Biblein ‘Amah anpuia siam kan ni’ min tih si chuan Hmangaihnaah pawh inangkhat tur kan nih hi phat rual a ni lo. Heti zawng hian kan ngaihtuah ngai em? Mi kan va

  

Pathian hmangaihna erawh chu Hmangaihna famkim a ni a, kan chhanlet loh avang maiin a hmangaihna a dang chuang lo vang. A siam mihringte hi a tawp thlengin min hmangaih a, chumi kan zirchhuah theihna tur anih phawt chuan a fapa meuh pawh a zuah dawn lo. chumi kan hriat-thiam theihna tur chuan Eden huan atang khan thlema kan awm te, kan tluk te, hreawma kan awm te hi a phal a ni lo maw! Mahse, kan mihring ngaihtuahna chawlawl tak hian chu Hmangaihna zirlai a zirchhuak thei si lo hi chu a luhai thlak a ni.

Tu thiamloh nge?

‘Eng thil nge thleng ka hrethiam bik lo, hetiang hi a lo ni ta mai a ni’

Tin, keiin an hnênah, 'Tupawh rangkachak nei apiangin rawn thlawn rawh se,' ka ti a; chutichuan min rawn pe a: tin, keiin meiah ka lo paih lût a, tichuan he sebâwng no lem hi a lo chhuak ta mai alâwm maw le," a ti a. Exodus 32:24

Sekibuhchhuak a ni ngawt alawm le. Mipuite chuan an rangkachak te chu an rawn la khawm a, Arona chuan meiah a lo paihlut a, Sebawngno lem a lo indin ta mai a ni. Anihna takah chuan amaha lo indin chu a ni lo. Chang hmasa lama kan hmuh angin Arona chuan an rangkachak thawhkhawm chu amah ngeiin a chhunsak tih kan hmu. Hetiang hian i ngaihtuah ngai em?

Phaiah zirna tha zawkah a zir a, hetiang hian a lo chhuak ta mai alawm le: Sum leh pai tam tak sengin chhungten zirna tha zawk zir turin min tir liam a, an beiseina leh an innghahna, an thlamuanpui thin te hian an beisei loh lam zawk te hi kan zirchhuak a, nun hloh ta thak lah bo lo. An thlamuanpui te hi an phurrit kan nih tak hnu hian enge kan sawi? Arona ang bawk hian kan hrethiam bik lo, chhungte pawhin hrethiam bik hek suh! ‘hetiang hian kan lo chhuak ta mai a ni’ kan ti.

Kohhran leh khawtlangahte pawh theihtawkin a inhmang a, hetiang hian a lo chhuak ta mai alawm le: Kan Zoram bikah chuan Kohhran leh khawtlangah kan thawhhlawk in kan hun tamzawk hi kan hmang ral a, kan inpekna te, kan thahnemngaihna te a lawmawm. Mahse, kan thawh tam tak hian kan beisei ang rah chhuah a hnehin kan beisei loh dan daihin rah a chhuah tlat thin. Chutiang hunah chuan enge kan sawi thin? A hruaitu, a mipui te hian Arona ang bawk hian kan hrethiam bik lo, ‘chutiang chuan thil a lo inher chhuak ta mai a ni’ kan ti.

Pathian zarah Sawrkar hna tha tak a hmu ve a, mahse, hetiang hi a nihpui ta mai a lawm le: A thawhna offis zirloh nge a thawhpuite zirloh kan sawi phak chu a awm lo. Kan hna hmuh te, kan hna hmuhna hmun te Pathian zara kan hmuh a ni ngei nge ni ngei lo kan sawi phak bawk lo, mahse, malsawmna nia kan hriat hi anchhia a ni ta mai zawk em ni tih tur hi a awm tlat thin. Lawmtakin kan han zawm ta cheng a, ni reiloteah beisei loh zawngin thil a inthlakdanglam a, Arona ang mai hian kan hrethiam bik lo, ‘heti hi a nihpui ta a nih hi’ kan ti.

Nupa inhmangaih tak an ni asin, mahse, hetiang hi an ni ta si a: Nia, hmangaihna nen Pathian hmaah thutiamin bul kan tan a, ni reilote ah kan rinloh lam thleng thleng hian kan inchhungkhur boruak hi a insingsa ta thin a, midangte pawhin a ngaihna an hriat loh a thleng fo ‘kan hrethiam bik lo, amahin a lo indin chawp ve mai a ni’ kan ti

Kan fanu kan fapa te Pathian hre turin kan duh a, kan theihtawp pawh kan chhuah, mahse, heti zawng hian an lo puitling ta si a: Kan fate kan enkawlna kawngah te hian kan theihtawp kan chhuah. Mahse, angaihna hriat hi a har a ni. Kan duhdan leh tha tih zawng anga puitlin tir kan tum a, a siamtu leh neitu Pathian lam pawh ngaichang ta lo hian, a tawpah ‘heti hi an nun kawng chu a ni ta si a’ kan ti.

Chutiang zel chuan kan ziak seng lo ang.

Kohhranah, Political Partyah, khawtlangah, chhungkuaah, mimalah, khawi hmun mah hi a bang lo. Khawvel hun inher zel hian a lo herchhuahpui ni awm tak hian thil a thleng thin. Engvang nge? Bawngno lem chu amahin a indin thei lo. Kan ram, khawtlang, mimal nun, chhungkua kawngdiklo lama kan peng a, buaina a kan inhnuk lut thin hi keimahni, keima thiamloh a ni. Bawngno lem chu amaha indin ni lo in keimahni ngei hian kan din a, kan ker a, kan rim a, kan rim thlu ta a ni zawk lo maw! Kan hma hunah hetiang chhuanlam hi kan la nei fo ang. A damna pawh hmundangah kan zawng a ni maithei. Mahni ah lo chuan kan hmu chuang dawn em ni?

Mihring Thuawihlohna

Tin, Adama chuan, "Mi awmpui tura i hmeichhe mi pek ngei khan thing rah chu mi  pe a, ka ei ta a ni," a ti a.

Thiamlohna neilo nia kan inhriatna tak hi kan thiamlohna leh Pathian in ngaihdam tur a hmuh theihlohna a ni.

Pathianin ama anpuiin mihring min siam a, ama kutchhuak, amah nena nunna inzawm tlat, thilsiam dang zawng zawng te tan khin phak rual loh kan ni a, amah Pathian ngei nen chuan leng dun thin leh lengdun tur kan ni bawk a, mahse, thiktu chuan chutianga Pathian nena kan inzawmna chu chhutchah ngei a lo tum ve mek thung si.

"Pathianin, Huana thing rah reng reng hi  in ei tur a ni lo, a ti elo maw?", Huana thei tinreng chu an ei thei tih kan hria. A chhia leh tha hriatna thingrah chauh lo chu.  Mahse a zawhna ki hi han chhuidawn lawk ila, ‘Pathian chuan duhsak takin he huan nuam takah hian a dah che u a, mahse theirah reng reng hi in ei tur a ni lo a ti leh thung si a maw? Engang Pathian nge maw a nih le?’ tihna te pawh a ni thei ang.

Mihring te chuan thlir dan pakhat Pathian chu hmangaih Pathian a ni tih chauh an nei a, Tunah chuan chu a nihna ni a an lo hriat chu a ni chiah em? Hmangaih Pathian chuan hetianga khap tih vel hi neilo awm tak a ni si a! tia rinhlelhna chu tuh in a awm tan ta.

Chutichuan Pathian rinna chu rinhlelhna in a rawn pawlhnu tan a, Evi chuan chu thei rah chu eimi ani tih leh mitla tak niin a hre ta. Pathianin an nunna tur atana dan asiam chu a lo ringhlelh ta a, A rilru lamah hnehin a awm tawh a, tang tur a awm tawh lo. A lo a, a ei ta a, a thi ta mai bawk si lo a, Adama pawh a pe ve a, an ei dun a, an thi ta mai lo.

He thei hi dawi thei a nihloh ring ta ila, ei avanga mi ti var hawk leh mi han tifing ta hluai pawh a ni kher lo ang e. Mahse, an ei hnu deuh chuan saruak mai an nih an lo inhre ta. Pathian tel lo chuan engmah an nih lohzia an lo inhre ta tlat mai. He thei hian an ngaihtuahnaah dawi hnathawh angin a thawk tihna lam aiin, an lo hriatchhuah tak chu an mahni siamtu leh dintu in thupek a pek chu an lo zawm zo ta lo tih an inhria a, amah nena lengdun tur khan zahna leh inthiamlohna an lo nei ta a, Pathian chu Hmangaih Pathian a ni tih chauh a thlirna nei thin khan Pathian chu thlir dan dangin an lo thlir ta a, an hlau ta tlat mai.

Tin, LALPA Pathian chuan Adama chu a ko va, a hnenah, "Khawiah nge i awm?" a ti  a. Pathian hmangaihna chuan min rawn zawng rang kher mai. Pathian hian Adama awmna hi a hriatloh a rinawm loh. Tlangsam buk phena an biru chu a hmu tlang vek ngei tur a ni. Mahse, Pathian lak ata chu an bo tlat si. Tunhma zawnga amah Pathian nen inzawmna nei thin kha tunah chuan thuawih lohna avangin mihringte zawk chu kan lo indah hrang ta a, Amah Pathian in min dah hran hma hauhin keimahni zawk chu, mahni duhthu ngeiin, kan lo in sat thla ta ani. Hetih lai hian Pathian chuan Hmangaihna a min ngaihdam hi a la inpeih reng a rinawm.

Tin, Adama chuan, "Mi awmpui tura i hmeichhe mi pek ngei khan thing rah chu mi  pe a, ka ei ta a ni," a ti a. Adama chuan a thiamloh na chu Pathian ah belin Pathianin hmeichhia a pek avang leh chu hmeichhe thu awihlohna avangah a puh ta then a, amahah sual a awm ta si lo chu Pathian pawhin ngaihdam tur a hmu ta bik lo. Evi lam a hawi a, ani pawhin rulah a thiamlohna chu belin thiam a inchantir a, mahse, an pahnih hian Pathian thupek ‘a chhia leh a tha hriatna thing rah erawh hi chu i ei tur a ni lo’ tih chu anmahni duhthu ngeiin an bawhchhia tih an hre si lo.

Nang leh kei hian kan sualna hi kan hmu thei lo fo a, kan sualna aiah midang kan thiamlo thin. Mahni sualna inhre lo tan sim tur hriat theih a ni lo a, ngaihdamna mamawh nih inhriat theih a ni lo bawk. Ngaihdamna chang tur leh Pathian nena inzawmna kan neih leh theihnan “Hawh teh u, I ngaihtuah tlang teh ang u.”

Tin, Adama hnenah chuan, "I nupui thu i zawm a, thing pakhat, A rah i ei tur a  ni lo tia thu ka pek che kha, a rah i ei avangin lei hi nangmah avangin anchhe  dawngin a awm ta a ni; i dam chhung zawngin rim taka thawkin a rah chu i ei tawh  ang; hling leh buarte pawh a chhuaksak ang che; tin, leia thlai chu i ei tawh ang; tin, leia i kir leh hma loh chuan i hmaia thlantui luang zawih zawihin chaw i ei  tawh ang; lei atanga lak chhuah i ni si a: vaivut i ni a, vaivutah i kir leh tur  a ni," a ti a.

Mihringte chu Pathian anpuia siam kan ni kan ti a, kan mizia pawh Pathian mizia a ni i ti teh ang. Mahse, thil inthlak danglam dan hi ana asin!

Tunhma zawng chuan Adam leh Evi inkarah Pathian mizia leh nihna; hmangaihna dik tak chuan hmun achang thin a,  Mahse tunah zawng mahni inhmangaihna in a lo khat ta a, ‘Evi chuan tuar pawh ni se la, ka him phawt chuan’ tih rilru ngei mai chuan amaha hmangaihna chu thlak in a awm a, a thiamloh rengah pawh Evi chu akawk ta sak sak mai ani. Chu chu Pathian mizia kan la tithei em?

Chu hun atang chuan alawm mihringa Pathian chhungkua leh zawmpui nihna zawng zawng chu Sual chhungkaw mizia in a lo inthlak thleng ta vek a, hmangaihna a reh ta a, ngaihdamna kan lo tlachham ta a, mahni inhmangaihna in kan lo khat ta a, siamtu

Lalpa Pathian hmangaihna chuan a duhtaka a siam mihringte chu ngaihdam duh mahse, anmahniah ngaihdam tur a hmu ta si lo a, ngaihdam theih an ni ta lo. Anmahnia Pathian mizia, Pathian anpui an nihna te chu a lo nghing ta vek a, sawi thiatin a awm a, a aiah a suak a rawn duah tan ta. Hmangaihna suak nen kan inhmangaih kual vel ta mai mai chu a nih hi mawle!.

Chuti anih avang chuan Pathian chhungkaw zingah ka leng tawh si lo chu min hnawtchhuak ta. Chhungte tuithlar, hnawhchhuah, chhungkaw nihna ah pawh chhiar tel tawh loh i nihna kha i lo pian atangin ani sa a, I duh emaw duhlo emaw anchhedawng boral fapa, boral tur, I chan tur chu chatuan atana hremna ani. Piancham kan lawm thin te hi kan la chan tur ngaihtuah chuan a atthlak a, pianglo te hi an awhawm ngawih ngawih zawk awm ania.

Chutichuan kan chan tur chu ‘THIHNA’. I fel viauin thil tha tiin I nun I hmangral thak pawh ani thei e. Mahse, Pathian chhungkaw zinga tel leh thei tur chuan chung chuan awmzia reng a nei si lo. Chhungte hnawhchhuah tawh leh tuithlar tawh chu pawnah duh ang ang in kan nung ang a, kan fel leh sual chuan chhungkaw zinga luh lehna kawng a hawng lo a, sual deuha i nun avangin chhungkaw member atanga paihchhuah nawn i ni chuang lo ang. I va nun fel em avangin chhungkaw membera chhiar tel i ni ngawt thei tawhlo bawk.

Thihna chuan mi zawng zawng min lo fan chhuak ta a, rethei leh hausa kar adang lo a, fel deuh leh sual deuh kar a adang lo a, hmelchhia leh hmeltha, piangsual leh piang vannnei kan dang chuang lo. Kan duh emaw duhlo emaw kan thi dawn a, kan duh emaw duhlo emaw chatuan hremhmunah kan liam dawn a lo ni reng mai tih hi ngaihtuah la, hunreilote kan neih chhung hian mahni leh mahni inbum a, intithlamuang chawp mai thei kan ni lo. Chuvang chuan Pathian sawmna ‘"Hawh teh u, i ngaihtuah tlang teh ang u! In sualte chu sen lar  angin awm tawh mah sela, vur angin a var ang; sen duk angin sen tawh mah sela,  beram hmul angin a awm ang’ tih hi i ngaihthah lo ang u.

Hlut tur dik

‘Nimahsela, ani chuan, “ ‘Mihring hi chhang chauhvin an nung lo vang a, Pathian kâa thu tin chhuakin an nung zâwk ang,’ tih ziak a ni,” tiin a chhâng a’. (Mat 4:4)

Vaivut chu a awm angin leiah a chang leh a, Thlarau chu a petu Pathian hnênah a kîr leh a ni. (Thuhriltu 12:7)

Kan naupan lai chuan kan inkhuallem thin a, kan lo upat hnu hian chu inkhuallem na nun chuan min luhchilh a, a lem leh a tak ngaihtuah hmanin kan awm ta lo a, kan nun chu zinga thoa bul tanin, ei leh in, nitin hna, zirlai tan zirna lam, nileng chutianga hun hman hnuah mahni inluma lokirin tuk khua lo varah a ngai ang bawka hmanhlel turin a chawl hahdam ta thin a ni. Hetianga nitin hun chhiar hian nun awmzia hi kan hrethiam hman ta lo a, kan benga hriatna te chuan khawilo thu kal lam leh haw lam angin a hre thin. Mahse, nunah awmze nei tur chuan a hrefiah thiam hman ta lo.

Kan nun chuan duh thil a ngah telh telh a, mamawh nei tam telh telh in kan inhria a, paih then phal loh kan inchhep hnem tulh tulh a, kan inchhung dungah chauh ‘thil’ mamawh lem loh thehthang phal si loh kan chhep hnem tial tial animai lo, kan nunah ngei hian bet tel ‘thil tul’ tlat kan ngah telh telh a, khawvel lah chuan tlang chhipa min dinpuiin a hausakna min thlir tir a, kan ‘mamawh nia kan hriat’ thil tamtak a tlep tuarh reng mai si a, tuk khua lo en atanga zan khaw tairek thlenga khawvel tukverh a dak hian kan mamawh chhanna hi kan buaipui chu a ni ta.

Khawvel zirna ‘Economics’ thlirna chuan ‘kan nuna buaina tam zawk hi chu kan duh thil kan um na vang a ni’ tiin min hrilhfiah sak a, a dik pawh a dik hmel kher mai. Kan hring nun tawite hi khawvel ina kan mamawh nia hriat min chhawp sak umzui nan hian kan hmang nasa a, duhtawk ngah hman lah hi kan awm lem hlei lo a, Kan Pathian thu chuan kan mamawh inchhawpsak aia hlu zawk, nun awmzia min zirtirin‘Mihring hi chhang chauhin an nung lo vang a, Pathian kaa thu tin chhuakin an nung zawk ang’ tiin min hrilh. Chu chuan duh leh mamawh hmanga nun awmze thliar mai ni lo, chu aia awmze ril zawk ‘Pathian kaa thutin chhuak, Nunna neitu’ hriat hi Pathian duhdan, nun awmze nei chu a ni tihna te pawh a ni thei ang.

Heti zawng hian kan ngaihtuah ngai em? Mihring damchhung hun hi kum sangkhat te la ni ta se, eng hian nge/tu hian nge a hlawkna tel ta ber ang? Khawvel thil tam zawk, khawvel finna, khawvel hausakna leh ropuina nasa zawk kan neih belh ang a, kum sawmruk/sawmriat chhung a kan tih hman loh tam tak kan ti hman ang a, a nawmna leh hlimna pawh nasa zawkin kan chen hman ang a, chutiang zela kum sangkhat a vei hnu chuan kum za tawpna leh kum sangkhat tawpna chu enge lem chuang ang?

Anih loh leh a rei avanga nun awmze thuk zawk zirchhuah te hi kan inring em? Piancham lawmnaah kan kal thin a, inneih lawmpui turin kan kal thin bawk a, a hlimawm thin teh lul nen, atawpah chuan lusunna hmunah kan titawp zel thin zawng a nih hi. A rei leh rei loh lam chu thuhran, he kawng bak hi chu zawh tur dang kan la nei si lo a‘…..vaivut i ni a, vaivutah i kîr leh tûr a ni,’ tih thlen dikna bak hi chu thufing dang kan la nei lo. He thu hi chhiar liam mai chuan kan mihring nun derdep zia, a hlut lohna lam min zirtirna ni mai hian a hriat a, kawng khatah chuan a ni thei tehmeuh mai. Mahse, thlirna tlang dang atanga han thlir chuan kan nunna atana hlu zawk kan zawn chhuah nana zirlai hlu tak a ni zawk lo maw! He finna hi kan zirchhuah hma chuan khawvel finna hi chuan min bum reng dawn.

Kan Lal Isua chuan ‘Ei tur aiin Nunna a thupui zawk lo vem ni?’ tiin min hrilh a, Thil inzawm tlat, then hran theih loh tiin sawi thin mah ila, a hlutna hi erawh kan then hran thiam a tul. Kan taksa hi a hlu lo a ni lo. Kan taksa hi NUNNA ai hian a hlu lo a ni zawk. Mahse, a hlu lo zawk TAKSA tan hian a hlu zawk NUNNA hi kan thap ta thin a, kan nunna chu kan taksa duh leh mamawh phuhruk na atan hian kan nawm kan makin kan hmang hi, ‘hawh teh u, I ngaihtuah tlang teh ang u’ tuk khua lo var hlutna hre hman lo a buai thin, zan hun hahchawlhna hahchawlhpui hman ta lo, neih thil tam tak hlutzia aia la neih bak thil uma buai thin, vaivuta din vaivut a kir leh mai tur hian enge kan mamawh?

Hyderabad Mizo Freshers’ 2013

 ‘Thalaite u, in thatlai chen ula, In la naupan viau lai hian hlim rawh u’ tih zawng Mizo te hian kan lo mil ber mai, khawi hmun pawh hi nuam kan ti, Hyderabad alo nuam zual. Sum tam tak in a lei chhuah rual loh inunauna nen thuthmun kan han rem tlang thin zawng khuanu remruat hi kan tihlawhtling bik hian a hriat a, ‘lokal ru, i fak ang u’ tia insawm hran ngai lo hian Siamtu Pathian hi kan fak bik hliah hliah hian a hriat. Chutiang boruak nuam leh zangkhai chhim tur chuan incheina hranpa i mamawh lo a, i nih ang ang khan pawm i ni a, thir gate karah khan rawn inzep lut ve phawt mai teh.

Hun hi kan ta

Kal tlai deuhah i inngai mai thei a, mahse, helaia awm ho zawng hun thuhnuaia awm kan ni lo a, kan thuhnuaiah hun chu kan dah zawk tlat avangin hun hian min tibuai ve lo. Tan hun te chu kan inlungrual theih deuh nana chhawp chhuah ve mai a ni a, hmun tin kil tin atanga fuan khawm, a then Bus tawt ah, a then kawng tawt ah, a then mihring tawt tak karah, chutianga rawn inzep phei hram hram chung chuan a hun a thlen leh thlen loh hi kan thiltihtheihna piah lam a ni. Chuvangin tlai deuh mah la, tan hun takah i thleng a lo ni zawk ang. A reng thuah a hunah tan tur tih fo hian a hun a lo thleng hman lo te kan ti hrilhhai lutuk a, a rualkhai thei ang ber zel zawn hi tha kan ti zawk.

Khual chhawn

A luhka i rawn chuankai hma hauhin ‘E, lo thleng thei maw, nang chiah kan lo nghak tawh che a nia’ an lo ti ang che, mahni lamah pawimawhna neilo tih inhrereng mah la, ‘keimah chauh nghaka an lo tawi khawmuang chu’ tiin mihring nih ve manah hlu ta riau a inhriatna te pawh i nei thar ang. Han hawi vel la, tupawh maiin hlimsanga an lo chhawn che i hmu ang a, thlarau lam pawlna chan thar sawi tur hre meuh si lo in i thla a muang veng veng mai ang.

Kailawn tawite rawn chhiar chhoin luhka i rawn chuangkai ang a, bahsamsei hmel ngaihnobei tel bawk si in duhsak takin an lo chhawn ang che, chutah zet chuan i lo awih ngai loh ‘vawikhat hmuhna ah hmangaihna a piang thei e’ an tih te chu i hrechhuak ang a, tunhma zawnga inhmu ngai si lo khan a lo duh ru hle che ah te pawh i ngai hial ang. Nia, khualchhawn dah tur te hi an uluk thei bawk a, an dah fuh thei viau a nia. Hmel, chezia leh nungchang thleng a mi entawntlak an duh thin. Chutiang dah tur chu keini Hyderabad kan hausakna lam tak a la ni lehzel.

Duhthlan theih hun

Khualchhawn in thutna an kawhhmuh kher che i nghah chuan tui lo deuhin i thu tluan chhuak hlauh thei. Chuvangin mahni inbengvar la, Vai ram hmun dang ang lo takin hmeichhe thutna leh mipa thutna kan siam hrang lo a, nangmaha i thu hrang duh tlat anih chuan thudang, anih lem loh chuan han hawi vang vang la, i hmeltha tih ber bulah khan han thu chat mai teh le. Thusawitu in sawi tur a duham poh leh i hlim chhung a rei a ni mai. Mite chuan Program hman zawh hlan an nghakhlel ang a, nang chuan hmanhmawh hlawm viau in i hre ru ang.

Zai leh lam in bul an tan ang a, duh thlan theihna nei i nih kha, i hla duh ber mai ‘E khai, hlim rawh u, nui rawh u’ tih kha a copy an lo sem kher bawk a, han thlang thuai la, anih loh chuan an thlan khalh ang che. A thlangtu nih hian a hranpain lawmman keng tel lo mahse, mitin in phur taka an sak sak che i hmuh chuan, thlang fuh ta berah inngaiin ‘vawikhat dang nui lehin’ tih pawh vawi sarih i nawn tluk tluk duh ang.

‘Chuzawng chu maw duhthlan tur’ i lo ti ngawt ang e, kumin atana an nula tlangval neih thar ho an rawn tilar dawn a, lo hriat tam chu a har maithei, Mahse, duhzawng lo thlana lo hriat chat erawh chu har i ti kher lo ang. Duhzawng han tih lemah an duh ve kher ang che tihna chu a ni lo a, NLUP sema sem an tum ho an rawn tarlang pawh a ni chuang lo. Lo ralkhat duhve tawp la, hma i lak thiam leh i vannei ang a, i thiam vak loh chuan i theihnghilh leh mai dawn nia.

Dawhsan cheimawi leh changtu te

I luh tirh a i mit latu pakhat chu an dawhsan chei kha a ni. Mawlmang tak, sum leh pai tamtak senna ni si lo, kan phu leh phak tawka mawi leh hmuh nuam kha hmun dangah i la hmu kher lo maithei. Hall chhunga lo chuang lut apiang te mit fukna hmasa ber anih avangin uluk taka chei a ni a, tin, thlalak apianga lo lang ve chhen anih mai piahlamah nang aia thlalak pui duhtu hmu hnem zawk anih avangin chei a phu a ni. A senso phu loa nalh leh hmuh nuama rawn cheitu te an fakawm.

He dawhsan chang pha tur hian a thlarau chang sa nazawng a ni ngawt lo a, ram leh hnam tana inpekna nei thinlung, a tul dang ang zela inpe ngam kan thlan chhuahte an ni. ‘Nangmah i inhmangaih angin i vengte i hmangaih tur a ni’ tih a taka nunpui ngam te an ni a, mahni in en hmasa lo khan chu dawhsan chu chan i lo beisei ve ngawt ang e. Sum leh pai, tha leh zung, hun tha tam tak senga hnamdang zingah kan Mizo hnam lo khaiding tu, a saptawng kan hawh dawn chuan lo ‘champion’ pui tawh te an ni a, hmanlai ang chu nise, Nopui dawm thei vek an ni.

Kan mikhual duhawm te

Kan session min kaihruaitu, Freshers’ te mikhual a, inhmelhriatna hun tha tak rawn huaihawttu te kha a hranpa ngata kan chahchhuah te emaw i lo ti ang e, Hyderabad zawng talent hrang hrangah hian kan hausa ka tih tawh kha. Nakin maia u chan rawn chang tur nula tlangval duhawm tak tak kan nei rui mai kha thla a muang. Zangkhai tak, tawifel tak, hlimawm bawk si, an zinga han dinchhuah ve mai te pawh chakawm i ti lo maw. An talent neih tha tak tak te kan phochhuah sak vek hman lo che a, tin, i rilru a i lo ngaihtuah zawh atana i duh thenkhat an rawn zawh tak loh te pawh a awm maithei. Mahse, chung zawng zawng an lo zawh khalh che chuan i biak fal hunah i hil lutuk an hlau a, i kawm tlangnel theihna tawk an rawn zawhsak che kha nakina i lawmna tur a ni. 

Ei leh in

Kan insenna nasa ber leh kan inlungrualna ni bawk si chu ei leh in tuihnai buatsaih hi a ni. 'Thingpui leh chhang chauhin kan nung tur a ni lo' kan ti a, Buh leh sa hi kan nunna pakhatah kan chhiar tel. Kan pi leh pu ten Pialral an lo thlakhlel na chhan pawh ei leh in, faisa ringa awm der der anih kha maw! Hei zet hi chu kan chhawm nung tha khawp mai. Ren ngai map lo buh leh sa, ding leh vei bo map khawpa kan han ei thei hi chu Pialral dang kan ngai lo. A siamtu lamin theihtawp chhuaha tui tura an siam sawi tui leh ngaihna a awm chuang lo a ni bawk a, ‘kan puar e, kan fan e, ngalfimin dam rawh se’ ti kha kan tih ve chhun ni mai se.

Neuh neuh

Kan hrut vek seng lo, haw hmain Excise zu dapin in dap thuak thuak teh ang! A hmunhma ah duhthusam thei ber turin nikhat hnatlang neih a ni a, Program kan chherchhuan dan a tha tawk a, tul lo a hun khawhral emaw, pawhfan emaw a awm lo a, engkim a tawi fel thlap. Bungrua te a nih tur angin kan rem fel tha a, rimawi leh tawngrinna ten kan hun hman min ti phuisui. Kan duhthusam lo lai te kha chu kan sum leh pai dinhmun in a tlin bak a ni ve a, Member ten phur taka he hun kan hmang tlang mawlh kha a ropui. Kan inlungrualna vul zel rawh se.

Kan Felna Lalpa

“Kal la, heng thu hi hmar lamah va sawi rawh, ‘rinawm lo Israel, lokir rawh, tih hi Lalpa thuchhuak a ni. Thinrimin ka en reng lo vang che, Zahngai thei tak ka ni si a,”(Jeremia 3:12)

Tin, Isuan a hnenah, "Kei hi thawhlehna leh nunna chu ka ni; tupawh mi ring chu thi mah sela a nung reng ang’ (Johana 11:25)

Kan sualna te leh kan thatloh te anga min thungrul ngai lo tu kan Pathian chu fakin awm rawh se. Famkim lo mihringte kan ni a, he kan lei damchhung ni ah hian kan famkim ngai hek lo ang. ‘Mihring ngaihtuahna te chu an naupan tet ata a sual si a’ (Gen 8:21) tih hi tisa lam thlira Pathian hmaa kan lan dan chu a ni reng dawn. ‘Tu mah thil tha ti reng an awm lo’ (Sam 53:1) tih ang chata min hrechiang tu awm chhun chu min siamtu Pathian chauh hi a ni.

Mahni leh mahni kan in en thin a, felna tehfung te pawh kan hmang ve bawk thin a, chuta kan inhmuh dan chu a chang chuan kan felin kan hria a, kan thla te pawh an muang ve huai a, a chang erawh chuan kan in teh fel zo lo a, kan thla te pawh an phang leh a, Pathian lam hnaih tula hriatna te kan han nei leh rih thin a, kan thiltih that leh that lohah kan lo inbuk mai mai a ni lek fang a, kan nihna tak leh kan chhungril erawh chu thiltha tih leh tih loh vang maia inthlak sek a ni ve si lo. Tirhkoh Paula te meuh pawhin ‘mirethei ka va ni tehlul em’ (Rom 7:24) tiin an lo aupui ve bawk kha.

Kan tunlai khawvelah he felna kawng hi nasa takin zawh kan tum a, Kristian te chauh pawh kan ni lo, sakhaw hrang hrang te pawh hian mihring mihrinna a felna hi he kan damchhunga kan thlen hman tur, a saptawng te kan hawh dawn chuan kan ‘finishing line’ ni in, chumi avanga nun lo awm leh tura lawmman la tur ni ah an inrin tir a, chutiang ang deuh bawk chuan keini Kristian te pawhin kan nunah thalo ni a kan hriat lakah kan insum a, sual nia kan lo hriat ve te atangin mahni in kan inthian a, abikin ‘Piantharna’ kan chan hnu hian chu felna kawng chu kan zawh ngei ngei tur ni in kan hria a, ‘keini suala thi tawh engtin sualin kan la nun leh theih cheu vang’ (Rom 6:2) tih angin, mahse chutiang tak chuan kan fel tluan chhuak meuh em?

Chu chhungril lam sual nihna alh awm reng chu kan thlamuan ve chang ah te, engemawhlek a lo thlenah te Sualna lalpa chuan remchangah hmangin a rawn chhem vam a, kan tih ve chhun leh kan nun kan hman dana felna kan lo neih ve chhun te chu vawikhat chhemah min chhemkiansak vek thin a ni lo vem ni? He khawvel felna kawnga mi inserh hrang sakhaw dang zingah te hian an va tam em. An hun leh nite midangte tana hmanga, mahni taksa nawmna hlana ram leh khawtlang in a lo that phah na tura an thisen hlan tu te hi kan tluk emaw chu? Eiruk do nana chaw vawikhat nghei ai chuan eiruk tur a awm chuan malsawmna a ngai Kristian te kan ni lo vem ni? Kan unau eitur mumal neilo khawlaia chengkhat tal beiseia min thlir laia mahni inchhunga khawvel changkanna kan phak ang tawk tawk a chen thin te kan ni lo vem ni? Mahni tihtur a ngaih ai chuan midangte hmangaih tura midang beisei thin kan ni lo vem ni? Kan thinlung theuh hi in X-ray sak teh ang u, Pathian chu sawiloh keini pawh hian ‘mifel sawm tal an awm phawt chuan khua chu ka hrem lo mai ang e’ (Gen 18:32) kan ti duh hial ang.

‘Chuti chung chuan i felna Lalpa hnena kir lo hian i la awm cheu ang maw!’ tih hi Lalpa thuchhuak a ni ta. Pharisai ina Lal Isua hriak thih tu tana tehkhinthu a sawiah ‘A sual tam tak kha ngaihdamin a awm ta; ani pawhin a hmangaih ta em em a nih hi; amaherawhchu ngaihdam tlem chuan, tlemin a hmangaih thin’ (Luka 7:47)a tih angin mahni sualna hre chiang apiangin kan felna Lal Isua hi kan hmu chiang ang a, kan mamawhna kan hria ang a, a hlutna kan hrechiang ang. Ani chuan kan thiltih angte a min buk lo in Krista Isua kan rinna ah chuan kan felna min chhiar sak si a ‘Rinawm lo mihring, lokir rawh, zahngai thei tak ka ni si a’ tia sawmna hi kan beisei tur awm chhun a ni. Pianthar hma zawnga fel theih loh avanga Pathian ram lut thei lo khan pianthar hnuah felna avangin Pathian ram luh i in ring ngam chiah maw! Nakinah zawng mahni felna chhuang tu te chuan an fel lohzia an la inhmu ang a, Krista felna chhuang tu te chuan an tana Krista hlutzia hi an la hmu fiah ang. Mahse, kan tun damchhungah hian kan sualna leh tlin lohna kan hriat nasat a, ngaihdama kan awmna kan hriatchian poh leh Lal Isua Kristan kan tana min thawhsakna hi kan hre chiang ang.

Pathian kan hmangaihna

Babulon luikamahte, chutah kan thu a, A ni, kan tap thin…… Mi ramahte chuan, Lalpa hla engtin nge kan sak theih ang? Aw Jerusalem, ka theihnghilh che chuan, Ka kut ding lam hian a thil thiam hi theihnghilh ve rawh se. Ka hriat reng loh che chuan, Ka lei hi ka dangah bet tlat rawh se; Ka hlimna ber aia Jerusalem ka duh zawk loh chuan.(Sam 137:53).

Pathian min hmangaihna hi kan sawi vul viau a, keini lamina kan hmangaihna erawh sawi vul tham a awm lo thin. Hmangaih puanchhuahna hla mawi leh ril tak tak kan nei thin a, a thu leh hla zawng pawhin kan hausakna lam tak pawh a ni awm e. Chung zingah chuan Israel ten Jerusalem an ngaihhla tluk tur hi a awm ang em aw! Jerusalem theihnghilh ai chuan mihring pangai nih loh an thlang hial a, thildang zawng aia Jerusalem an thlahleh loh chuan hlimna zawng zawng hi an tan engmahlo ni hial se an duh a ni.

II Chronicles 36:21 ah chuan hrilhlawkna ‘LALPAN zâwlnei Jeremia hmanga thu a lo sawi chawlhni serh thei lova an awm chhung kum sâwmsarih, chawlhni an serh leh theih thlengin, ram chu tihtiauvin a awm ang’, tih thlen dik thu kan hmu a, Israel te chuan an mahni chawinungtu Lalpa thu chu an zawm lo a, Pathian thupek te chu an hawisan avangin anmahni hrem nan Babulon lal kutah salah a tantir a, an tan hun chhung pawh kum 400 chuang zet a ni. In hrem nan chuan a namai lo kher ang. A chhuan ang zawng pawhin chhuan li/nga an liam a, Sal turin an inthlahpung a ni ngawt a, a hreawm dan tur hi kan chhutpui thiam kher awm lo e.

Chu an retheihna hmun atang chuan Jerusalem chu an han hrechhuak a, Jerusalem hi a khaw nawm em vang emaw a sik leh sa vang emaw a ngai leh thlahlel an ni lo a, an Pathian khawpui, Pathian an biak theihna hmun awmchhun, Pathian nena an lendun theihna hmun a nih avanga thlahlel an ni. A kum zabi tehmeuh sala an tan hnu ah chuan an Pathian chu theihnghilh der a, an saltanna te pathian leh ngaihdan te tawmpui hial tawh zawk awm tak an nih lai a, heti taka an Pathian hmangaihna thu an la auchhuahpui thei hi zir tlak a ni.

Kum za chuang Kristian ram kan ni ta a, Heti khawpa chhum lo chat lo a inzirtir a, mahni ram ngeiah thlamuanga Pathian kan au chung hian tun hi kan dinhmun a ni a, tuna thlarau lama kan pate hian min la liamsan ang a, chhuan thar in an la rawn kaihhruai hun ah chuan eng ang nge ka nih ang tih te pawh hi ngaihtuah tham tak chu a ni. Mi ramah te awmin Pathian hre lo hnam hian kum zabi tehmeuh min han awp se chu kan Pathian chu sawiloh kan hnam zia leh nunphung thleng hian kan kalsan vek mai lo ang maw.

Israel ten heti ema an thinlunga Jerusalem an ngai thei mai hi eng ang takin nge an Pathian chanchin leh zirtirna hi an inhlan chhawn zel tih pawh ngaihtuah tham a ni. Heti khawpa hmangaihna, inpek na, mahni taksa peng zawng zawng te nihna leh theihna te ai pawh a an thlan hial zawk khawpa hmangaihna hi an hmangaih Pathian tan hian chhanloh chi em ni ang. Han chhiar han chhiar i la, hetiang khawpa hmangaihna nasa hi mihring hian an nei leh thei ang em? ‘Naupang chu a kalna awm kawngah zirtir ula, a puitlin hun pawhin a thlah lovang’ Thufingte 22:6 tih te hi a takin an nunpui ni ngei tur a ni.

Keini ina kan Pathian kan hmangaihna nen te hi chuan khaikhin chi pawh a ni lo. Kan Pathian hmangaih dan hian mahni inhmangaihna a keng tel tlat a, kan chan na turah chuan chhuanlam hmangin kan inthiarfihlim a, khawvel thila kan tih theih te chu Pathian tan chuan kan thei lo fo a, chuti chung chuan inpekna te chu kan la tuipui em em tho a, sum leh pai, damchhung khawsak duhamna te nen kaikawp tun chungin Pathian hi kan hmangaih ve a, Israel, hnam helhmang kan tih zawk te khian an Pathian chu an lo hmangaih zawk daih a ni lo maw!

Israel te hian an thlamuan lai leh rahbeha an awm loh lai chuan an Pathian chu an lo theihnghilh thin a, hremna tenau zawk te hmangin Pathianin a zilh thin. Mahse, chu chuan awmzia a nei rei thin lo a, chhuan thar an lo chhuak a, angai ang bawkin an Pathian chu an hawisan leh mai thin. Chutianga kal zel chuan he kum 430 sal tanna hi an tawngbaw ta a ni.

Han chhut han chhut ila, kan ram zimte Zoramah pawh hian tunhma Pathian hre lo a lo neinung leh nuam lo chen tawh thinte chhuan chhui tlak an awmloh zia te hi kan ngaihtuah ngai em? A ram ang zawng pawh ni lo in a veng ang zawng pawhin tunhma a zu zuar chhungkua tunah tumah sawi zui tur awm ta lo, zuih ral ta hi kei ngei pawh hian ka hre tlat. An nu leh pate tak chuan an chhuan te rawn awmzui dan hi an hmu pha lo. Chutiang ang chi tuna tukhawkha ngaihsak tak loh te hi hman huna Pathian lo hre duhlo te an ni duh khawp asin. In chhungkaw History phak tawkah chhui la, pi leh puten Pathian an lo tihna rah te, Pathian hre lo a an lo nun rah te i chhiar thiam tawk chu a awm ngei ang.

Hetianga Pathian hmangaihna tak tak nen lo a kan mimal nun khawvel te, Zoram khawvel hi kan la hmang chho zel anih chuan Pathian thinurna tawp hi kan la tawngbaw thei dawn khawp, chumi hun hma a harhchhuah hi kan va mamawh em!

A liampui ta si

A chang hi chuan duhthusam ram atanga duhzawng thlang te hian kan buai a, a tak ramah erawh chutiang ngawt a lo ni lo, duhthlan chu sawi loh, duhthlan tur aikal pawh hmuh zawhloh theihna khawvelah hian duhthlan tak chan loh hi kan thiamloh pawh va ni suh! Chutiang thawnthu te chu lehkhabu ah chauh a lo ni lo, hun inher zel hian kan nunah pawh a lo her chhuahpui thei a lo ni. ‘Mipa tan cho rual loh a awm ngai lo ve’ an lo ti anih pawhin tun tum zawng cho chhuah rual loh a ni tlat.

Hun liamta ah te chuan

Tunhma chuan thinlung lam hmangaihna nge hmel duhna tih hriatloh luitui luang laiah khan kan lo cheng ve thin a, kan duh leh kan liluh a, kan peihloh hun tikah kan inphorosan leh thin. A hunlaiah na na na kha chuan chutiang reng turah riak pawh kan dah. Kum a lo tam a, rual u zawk chan kan lo chan tak hnu hian chu luipui chuan min luan liamsan a, a dai pawh kan dai pha ta meuh lo a nih hi.

Ani tak a, hmanah chuan hmangaihna kan tih te chu dil theih thil a ni a, kan dil a, kan ngen a, kan ngen chhuak mai lah tak a, tunah erawh chuan ngen ngam tur alawi ka awm ta lo a, kan han ngen ve chhun te lah kan hmu ta mai lo nen, ‘ka va tih luatah lengin ka zir sual e’ tih ang maiin ‘ngen loh tur ka ngen ta em ni’ ka ti rum rum.

Chutiang chuan a ni, a vawikhat na atan Biakin kawtah ka hmu a, ralkhat hmuh mai phei zawng ni mahse a sam phe siau siau kara a mitmeng mawi tak te, a nui hmel thlir ninawm loh te, a incheina phuah remtu a fuke duhawm tak te hmuh hmaih rual a ni lo, a belchiang tura va panhnaih a ngai lo a, ralkhat atang pawhin lung a dum zo a, van chungsanga nisatna in hnahchhawl a em vuai ang maiin ralkhat atang pawhin ka uai zo ta. An sawi ‘vawikhat hmuhna ah hmangaihna a piang’ an tih kha a theih em loh pawhin engemaw ti taka duhna hi chu a piang thei e. Mihring chu bawlhhlawh sa a piang tiin lo sawi thin mahse, a maha Siamtu kutchhuak hnuhma hmuh theih chin zawng han thlirin hei zawng bualfaia piang a ni ngei ang.

Khawilo ramchhuak pheichham man an sawi ang maiin ngaihtuahnain duhthusam nen a umzui a, tui ang nem biahthu hlanpuiah a sawm a, a pawm leh pawm loh lam hre hman loin runhmun rempuiah leh fanau maltluan chawidunpuiah a keuhthlu fel der a, ‘damchhung mi hmuak apiang I tirh ni se’ tia khuanu hnena duhthusam sam awl ber tum a ni.

Chona hautak

Chutin kan inhmu zeuh zeuh a, ka ngaina zual ta deuh deuh a ni. Chu ngainatna chuan hmangaihna lamtluangah pawh min lo hruai thei hle dawn a lo ni a, hriatloh chhungin chu zinkawng zawh tur chuan ka inpeih ta ut mai. Mahse, chu zawng khawvel dang a ni a, mahni a zin mai theihna pawh a lo ni lo a, a zinpui tur ber hmin phawt a ngai si a, zin tura inpuahchahna hahthlak ka hmachhawn ta reng mai.

Mite anga hmangaihna zawlaidi benga hriatna mai nilo thinlung chhungril thleng phak fah thei te ni ila tia duhthusam chang a awm a, khuanu hian mumang ram lamah ka ai rawn awh thut se tih chang te pawh ka nei. Khawilo hmangaih thawnthu ka chhiar liam tak anga engemawti zawng deuha rawn inherchhuak mai tur ang te pawh hian ka beisei thin a, mahse, chung zawng zawng chu mumang ram a mi an ni a, herchhuah ni reng a awm si lo.

'Chung ang duhthusam nite chu herchhuak lo mahse lawm zel tang e' tih ngawt chuan min hnem zo lo fo a, rauthla a lenga va rim ngawt pawh duhkhawp a tling zo lo fo. chung hunah chuan muthilh tum ngawt in awmzia a nei lo a, ‘hmangaihna tia an lo aupui thin hi beidawn pui tur mai chauh em ni’ tih rum rum chang a awm. Han thinrim pui ngawt dawnin awmzia a awm der bawk si lo a, beidawn tawpah khawi lo thlalak hlui hai ruk ruk mai te pawh a awl tan ta.

Hlimni zeuh zeuh

Engemaw tih nikhua a lo thlenin a duhawm tawk chauhin a rawn inchei ang a, a sira kal ve nih mawlh ka lo thlahlel thin. Eng thuam pawh rawn inbel se, kei ka tan a mawi ber fo a, mawipui theih incheina ah zawng Siamtu malsawmna a dawng bik hian ka hre thin. Hriat phak tawka a rawn nui ri te chuan thlasik zan reh laia fak hla sakin lunglen a kaitho ang maiin thinlung a fan chhuak thei asin. Chung nikhua te chuan eng hmasawnna em hai chhuak thin lo mah ila, ‘ka kianga i awm phawt ka tan khuavel a par leh thin’ tih ang deuhin ka lo ralkhat hlimpui thin.

Khua hmuna leng mah ni ila, mahni seh seh mual hranah ti niawm takin kar kan tluan a, Pathianni lo her chhuak turte chu Tlumtea thlirin ka thlir ta fo mai. Hun dangah chuan Pathian biak inkhawm te chu mawhphurna pakhata ngaia tihhlawhtlin thin a ni a, tunah erawh Pathianni karkhata vawikhat chauh zawng a tlem lam deuh a ni tia auchhuahpui te pawh ka nap ta mai, inkhawm chhun ah pawh ani nge ka hnaih zawk a ni neitu Pathian tih ngaihtuah tham a tling ta. A kiangah zawng Siamtu Pathian; a thilsiama fak hi a nuam bik a, a hmangaihna chanchin te chu hrethiam ta riau hian ka inhre thin a, chu ni reilote chuan min va muan thin em!

Khawilo chhuahvah kan neih ho chang a awm a, beiseina tisang tu an ni. A hlat poh leh beisei leh beisei loh tawn tur a tam mai a, a rei lam thu lah rei lua a awm thei si lo. Mahse, Pathian thuin ‘thawk lo chuan ei pawh ei suh se’ a lo tih ang maiin beiseina ngawt chuan amah maiin rah chhuah tur a nei si lo a, ni lo chhuakah tlang bawhtu chhum te a zamral thin ang maiin boruakah a thamral zel a, chhawm nun zui tak reng ka nei lo.

A liam dawn ta si

Mihringa duhna awm hi hmangaihna ah kan chhiar dawn anih chuan Hmangaihna hi hmangaihna mak tak a lo ni e. Pathian hmangaihna zawng dawhsanah kan aupui tak lawm lawm a, Ani ka hmangaihna ah erawh ka inchaih buai. Mihring hmangaihna zawng a derdep em a, au chhuahpui tlak loh hmangaihna te pawh ni hmiang, Zing nichhuak duhawm tak hian huaisenna thar rawn her chhuahpui thin mahse a kiang ka lo thlen meuh erawh chuan huaisenna zawng zawng chu engmahlo an chang zui thin si.

Chutiang chuan hun thar kan chuang kai a, kan inkar thawnthu ah bung thar erawh ka kai thei si lo. A pawi ta ber mai chu chu hun inher chho zel chuan thenna ni te pawh a rawn her chhuahpui dawn ta. Mite angin an sawi hmangaihnaah la inchiah em lo mah ila, kar hla dana min han awmsan dawn meuh chuan tlangkhata len chauh pawh a lo thlamuan thlak tih ka hre chhuak a, hun liamta te chu ka ui thar leh hnuhnawh a, kohkir rual a ni si lo. Chutiang ngawta nun bung khat han ziah tawp mai chu hreh viau mah ila, ka duh avanga duhthlang thei ka ni ngawt bawk si lo.

Kha chen ka tana malsawmna a lo nih ve dan te chu a thu leh hla zawng pawha puanchhuah a chakawm, mahse, chu zawng ka thiam phak bak a ni a, min beisei lo mai zawk a ni ang chu! ka thiam tawk chu ‘engemaw changa min duhsaktu lo awm ve hi an hlu asin' tih zawng a ni mai. Chumi piahlam zawng Bible hla thlankhawm zinga mi ka khawnkhawm anih ngawt loh chuan sawi belh tur ka hre lo.

Chutin huaisenna zawng sawm khawma nang ngaih biahthu thiam tawk te a ka han thailan tak kha chhan lohin a liampui ta si a.