Taksa leh Thlarau

‘Tin, Lalpa Pathianin leia vaivutin mihring a siam a, a hnarah chuan nunna thaw chu a thaw lut a, tichuan mihring chu mi nung a lo ni ta a’ Genesis 2:7

‘Pathian chu Thlarau a ni; a chibai buktuten thlarau leh tihtakzetin chibai an buk tur a ni’ a ti a, Johana 4:24

 ‘nangni thawk rim leh phurrit phur zawng zawngte u, ka hnenah lo kal ula, keiman ka chawlhtir ang che u’ Matthaia 11:28

Pathian thilsiamah chuan mihringte hi amah Pathian anpuia din kan ni. Anpui tih hi chhui thui theih tak a ni ang a, Pathian hi atakah, ahring ahrana kan hmuh tlat loh avangin a kawhtum tak pawh inhnial theih tak a ni ang. Mahse, vaivuta din kan nihna hian taksa nei, taksa a awm kan nih a tichiang a, kan hnara nunna thaw thawkluh anih hian boruak, thlarau chu kan nunna anih a tichiang bawk a, a pahnih hian sawihrang thin mah ila, then hran theih a ni lo a, kan taksa tel lo hian thlarau ringawt hi chu thihhnu lam a ni nghal daih a, taksa a kan la awmlai si hi chuan kan kaihkawp ngei a ngai.

Pathian kan biak danah pawh Tisa leh thlarau sawi hran talh kan tum thin. Lal Isua Kristan Samari hmeichhe hnenah Pathian biakdan hrilhfiah nan ‘Pathian chu thlarau a ni a, a chibai buktu ten thlarau leh tihtakzetin chibai an buk tur a ni’ a ti a, Thlarau a chibai buk awmzia hi vawiin ni a lo kal khawm te hi inzawt ta ila, kan bangbo ngawt ang. Kan hrilhfiah dan pawh a inang hek lo vang. A biak dan tur hre si lo hi kan lo kal khawm a, Building Concrete hnuaiah Pathian chu kan be ho lawi si a, Thlarau anih a, Thlarau a biak tur anih chuan thlaraua kan va awmphawt te pawh tul awm tak a nih laiin kan awm chuang hauh si lo a, Thlarau in nge tisa in kan biak ni ang le?

Mihring chuan kan taksa nunna atan thawk (boruak) kan mamawh a (Tisa leh Thlarau akal kawp nghal), naute pawh a lo pian chhuah phat hian tah tir an tum thin, a chhan chu a taksaa boruak hip luh leh thawk chhuah kha a nunna turin a mamawh a ni. Tumahin Bible an lo hmehbel chawt ngai lo a, Muslim pawh nise, Quran an lo hmehbel chawt hek lo. Taksa a alo pian chhuah avangin a taksa nunna ngaih pawimawh nghal a tul mai zawk a ni. A thlarau chhandamna lam tuman an ngaihtuah pui nghal ngai lo a, a pianthar leh pianthar loh tuman an lo zawt ngai lo. A taksa a dam chhuah loh chuan a thlarau nunna pawh a derthawng nghal tlat a, atana tih theih hmasa ber taksa nunna kan lo ngaipawimawh mai chauh a ni.

He khawvela kan lo pian chhuah rual hian phurrit pahnih kan tlanchhiatsan theih hauhloh kan hmachhawn nghal a, chu chu kan taksa Nunna leh kan Thlarau Nunna a ni. Kan taksa nunna atan hian kan ei kan in a ngai a, chumi tur chuan taksa mamawh pek hi kan mawhphurna, kan phurrit phurh tur pakhat a ni. Keimahnin kan phur duhlo anih pawhin kan thi anih ngawt loh chuan tuemaw chuan kan aiah an phurh ngei ngei a ngai. Kan naupan lai chuan chu phurrit chu kan nu leh pa ten min phurhsak a, tun huna zirlai tamzawk te pawh hi kan taksa Nunna atana kan mamawh chu sum leh pai hmangin kan nu leh pa ten an la phur mek a, nakinah chuan kan koah ngei a la tla dawn. I thi anih ngawt loh chuan i hnawl thei lo hrim hrim.

Lal Isuan Setana hnenah ‘Mihring hi chhang chauhin an nung lo ang a, Pathian kaa thutin chhuakin an nung zawk ang’  tiin a sawi a, chu chuan kan taksa Nunna chauh hi kan ngaihpawimawh tur leh kan Nunna a ni lo tih min zirtir a, kan thlarau nunna tur pawh hian mawhphurna, phurrit dang kan nei tih min hrilh. A awlsam thei ang bera sawi chuan Setana hian Chhang (Taksa Nunna) ngaipawimawh turin min duh a, Lal Isuan hian Pathian Thu (Thlarau Nunna) ngaipawimawh turin min duh.

Pathian kan biak hian thlarau chauhin kan be thei lo a, A be turin kan taksa telloin kan thlarau chauh kan tir thei hek lo. Biakin thleng peih si lo ringtu kan nih chuan kan thlarau nunna pawh a ngaihtuahawm nghal a, Taksaa sual reng chunga thlarau nun neih tum lah mahni inbumna mai a ni ang.  Mumang rama ruai tui tak theh, puarpui chuang si lo ang maiin ‘Thlarauin/rilruin inzingah ka awm alawm’ ti a taksa chet chhuah tir si lo chu kan dampui dawn lo.

Lal Isuan he kan Taksa phurrit atan leh kan Thlarau phurrit atan hian damna a nei a, kan rilru leh ngaihtuahna(Thlarau) hi amah pe ila, kan taksa hi chuan a rawn zui ve mai dawn a ni. Chutichuan i lei taksa leh i thlarau hi thenhran talh tumin buai lo la, a pahnih hian Pathian In, Pathian chenna tura din anih hria in Taksa leh Thlarau in Lalpa i hnaih ang u.

Enge i duh?

‘Tin, Zebedaia fapa Jakoba leh Johana chuan ani chu an rawn hnaih a, a hnenah ‘Zirtirtu, i hnena kan dil tur apiang che chu i mi tihsak kan duh e’ an ti a, tin a ni chuan an hnenah, ‘In tan engnge tihsak che u ila in duh le?’ a ti a, tin, anni chuan a hnenah, ‘I ropuinaah chuan, i ding lamah pakhat, i vei lamah pakhat min thuttir ang che,’ an ti a Marka 10:35

‘Tin, heti hi a ni a, khaw pakhata a awm laiin ngei teh, mi pakhat phar bawm hi a awm a, ani chuan Isua a lo hmu a, lei siin a bawkkhup a, ‘Lalpa, i duh chuan mi tithianghlim thei e,’ a ti a, a ngen chiam a. Tin, ani chuan a han ban a, a dek a, ‘ka duh e, lo thianghlim tawh ang che,’ a ti a, tin, chawplehchilhin a phar chu a lo reh ta nghal a’ Luka 5:12

Duh leh mamawh nei teuh chung hian kan thlan tur lam hi kan pan hmel e. Mihring kan nih chhung chuan mamawh kan nei reng dawn a, mamawh tlem leh tam deuh erawh chu kan awm ngei ang. Chutiang tho chuan duh kan nei reng bawk ang a, duh tam deuh leh duh tam vaklo pawh kan awm ang a, mahse, duh lamah na na na chuan duh tlem zawk zawk kan awm kher lo mai thei. Thenkhat phei chuan kan damchhunga kan neih theihloh tur thleng pawhin kan duh a, a pawi lem lo e. Mamawh neih leh duh neih chu a sualna a awmlo a, kan thiamloh pawh a ni hek lo ang, chumi khuahkhirh tum buai pawh buaina lo thlawn a ni ang.

Heng kan duh leh mamawh te hi kan ngaihtuah chian fo erawh a tul khawp mai. Kan ngaihtuah ngailoh avang leh a tur renga kan ngaih thin avang hian kan hriat loh karin kan duh leh mamawh te hian kan nun min lo khalh let hlauh thin a, kan thu hnuaia awm tur zawk kha a chungnung zawkah awmin a thuhnuaiah kan lo kun hlauh thin. chumi avang chuan duh leh mamawh lemloh thlengin kan duh a, mamawh emaw kan inti fo a, phuhruk kan tumna lamah kawngbo ta thak lah bang hek suh

Pathian kan duh leh mamawh dan te pawh hi ngaihtuah chian a ngai khawp mai. a chunga chang tarlanah hian Jakoba leh Johana chuan Lal Isua kianga dinhmun sang tak chan ve an duh a, chutiang tur chuan an dil bawk a, mahse, an dil hi an ngaihtuah chian chuan anmahni ropuina tur, mahni tanghma hai chunga dilna a ni a, chu duhna chuan an dil hma daih khan an nun a lo thunun tawh a, Lal Isua an zui dan pawh mahni ropuina tur beiseiin, mahni dinhmun chawisan beiseiin an lo zui a lo ni reng mai.

Kan mamawh leh duh ang ngawr ngawr hian Pathian hian min chhang kher lo. Min chhang chu nise, Pathian anih aimahin kan duh duh tihtheihna ‘Sekibuhchhuak’ ang chauh a ni ang. Kan duh an ganga thil tihtir kan tum thin pawh hi a diklo a, Amah kan zui hian engnge kan beisei tih te pawh kan ngaihtuah tel a tha khawp mai.

Phar natna a damlo pawh khian Lal Isua ah chuan beisei leh duh chu a nei ve ngei a, mahse, chutiang beisei ngam anih leh nihloh pawh a chiang ngamlo a ang khawp mai. mahni lam a han inen a, Lal Isua chu a duh leh mamawh pe thei anih chu a ring vet ho nachungin mahni lam a han inen chuan chhuan tur a neihloh leh chutiang dawng tlak anih leh nihloh [pawh a inhre ngam lo. Pathian a dawr danah mahni dinhmun a hre chiang a, Pathian duh leh duhlohah zawng a intulut a, ‘dil rawh u, pekin in awm ang’ tih ngawt chu a hmachhuan mai bik lo a, ‘Lalpa i duh chuan’ tiin a hnaih ta zawk a ni,

Kan tunlai khawvelah hian Pathian hian kan dinhmun min chawikansak tu atan te, kan nihna angloa min lantir tu atan te, kan riopuin aleh kan nawmsakna tur atan te kan dawr ta zawk mah a, thilpek pe tura kan inbeisei dan thenkhat te pawh hia a let leh tur tamzawk beisena te a ni tawh hial nia, Engang Pathian nge kan biak a, Pathian hi en gang chiah nge a nih pawh hi kan ngaihtah chian a tul takzet.

Zirlai leh thalai rual kan ni a, kan hma lam hunah beiseina thui tak kan nei a, kan tun dinhmuna mumang ram hi atak ni tur pawhin kan duh. Mahse, a hlawhtlinna chu Lalpa ah a ni a, kan dil thin anih pawhin ama kuta intulut chungin, a duh ang zawka min tihpuitlin sak tur zawk in, keimahni duhdana khalh tuman nen ni loin di thin ila, kan mamawh leh duh ang diak diakin a lo thleng kher lo anih pawhin Pathian hi kan mawhchhiat tur leh kan mawhpuh tur a ni ngawt lo tih i hria ila, Pathian tihna tak tak nen i hnaih ang u.

Kan fimkhurna tur

‘Tin, a zirtirte chuan chhang an ken theihnghilh a, chhang tlang khat chauh lo chu lawngah chuan chhang dang reng an nei si lo va, tin, ani chuan an hnenah, ‘Pharisaite dawidim leh Heroda dawidim lakah chuan inveng ula, fimkhur rawh u,’ a ti tlat a, tin, anni chuan, ‘chhang kan nei hauh lo,; tiin an inngaihtuah a, tin, Isuan chu chu a lo hria a, ‘Engati nge chhang in neih loh avanga in inngaihtuah ni? Tunah pawh in rilruin in la hre lo fo maw? A ngaihna pawh in la hre lo maw? In thinlung chu in tisak ta em ni? Mit nei siin in hmu lovem ni? Beng nei siin in hre lo vem ni? In hre reng lo vem ni? Sangnga zinga chhangper panga ka phel lai khan a nawi kha bawmrang engzat nge in ruh khah? a ti a (Marka 8:14)

Zu bilhtu ten an zu bilh tih thawh nan dawidim an telh thin a, a ngai tam lo hle. Belpui khatah pawh tlemte hmeh nawi a, a chunga phul a tawk em em. Bawnghnute tihchhiat nan bawnghnute tha laiah a chhia tlem an telh a, a tawk em em. A chhia kha tlem zawk leh tihtham loh zawk nimahse, a tha zawng zawng khan a chhiat phah vek tho. Chutiang tak chu kan mihring nuna sual leh thilthalo, te tham te te, kan ngaihpawimawhloh te thleng hianin kan rin phak baka min tihchhiat theih dan chu a ni a, Lal Isua pawh hian chutiang ang taka mi fan chhuak thei, mi tichhe thei zirtirna leh mi kalsual tir thei zirtirna lakah chuan fimkhur turin min lo chah a ni.

Kan Pathian thu chuan ‘naupang chu a kalna awm kawngah chuan zirtir ula, a puitlin hun pawhin a thlah lovang’ tiin min lo hrilh a, min hual veltu boruak hian kan nunah nghawng a lo nei thui khawp mai. Kan boruak hip azir hian kan nun pawh a insiam puitling ve zel a, inchhungkhur fel fai tak atanga seilian leh chhungkaw mumal lo atanga seilian chu an nun pawh a danglam thin. Pathian ke bula seilian, a kianga hun hmang thin leh khawvel chawi seilen pawh inthlauh loh theih a ni lovang. Chu chuan kan hun tawn mekah pawh awmzia a nei zui zel a, khawvel lam kaihhruaina hnuaia seilian kan nih chuan khawvel takin thil kan thlir ang a, Pathian thu zirtir leh chutiang hnuaia seilian kan nih chuan Pathian ngaihtuah tel chungin thil kan thlir thin ang.

Anmahnin an zawn vang ni hauh lova Amah Pathian ngeiin a zirtirte nitura a thlan te hi an vannei kan ti maithei a, mahse, an vanneih ang erawh chuan an hlawkpui lem lo nge, Lal Isua zirtir leh thusawi te reng reng mai chu khawvel thlirna atangin an lo thlir zel a, a sawi tum leh a zirtir tum thelh thakin an lo inhrilhfiah chawp thin. Mahse, sangha mantu ve mai te kha an ni a, an hun tamzawk pawh dil leh luikam vela lo hmang liam tawh an ni a, an hriatthiam awm.

Keini erawh chu kan naupan tet atanga Pathian thu zirtir kan ni a, kan duh leh duhloh kan sawi theih hma atang daih tawhin ‘kan kalna awm kawng’ Pathian hriatna kawngah kaihhruai kan lo ni. Chutiang anih avang chuan Lal Isua zirtirte ai chuan kan vannei daih zawk a, kan vanneih zia erawh kan hre lo mai pawh a, mahse, chutiang taka seilian chung pawh chuan kan thil thlir dan te, kan ngaihtuahna te, kan hriatthiam tum dan te thleng hian a zirtirte ai hian kan khawvel fo mai. ‘Hlawhtling’ kan inhriatthiam tir tum dan te reng mai hi chhut ngun a va ngai em! Zirna lama kan intihsiak dan te hi naupang kalna awm kawng kan zirtir tur a ni em?

Zep thu cheng lo, khawvela kan la chen lai hi chuan lei dan hian min la phuar rih tlat si a, kan ngaihtuahna tam zawk pawh he kan lei damchhung hun tur hian a luah a, Pathianni ah tih loh hi chuan kan thlarau lam khawvel hi kan kawm hman meuh tawh lo a, kan nitin hnathawh, zirna, mamawh leh duhzawng, tul leh tha tihzawng ngaihtuahna hi kan kar tluan khawvel chu a ni deuh mai a, hma lam hun beiseina thui tak nei leh chumi atana inpuahchah kan nihna chen a awm bawk si a, inthiamloh theih tak tak pawh a ni lo e.

Mahse, chu tak chu kan fimkhurna tur erawh a ni si. Kan chhiatna tur thil tam tak hian min hual vel reng a, kan hmuh thiamloh chuan kan chhiatpui ang a, kan chhiatpui mek reng bawk. Mi pawhin an ti ve tho alawm tih te hi kan inhnemna leh kan thlamuanpui a ni thin a, an chhiatpuina lam erawh kan hmu thiam leh tlat si lo. Chutia  buma kan awmna chu he khawvel thil ‘Pharisai te dawidim leh Heroda dawidim’ laka kan fimkhur loh thin vang a ni. Midangte hi kan intehna tur an ni lo a, he khawvel dan ang hi kan intehna tur a ni hek lo. Pathian hian engangin nge a ngaih tih zawk hi kan intehna ni fo sela, thil te tham te te te hi kan nun tichhe thintu te chu an ni tih hriain fimkhur lehzualin kan nun i hmang ang u.

Intlansiakna dik

‘Ka han thlir leh a, ni hnuaia intlansiaknaah mi chak chu a hlawhtling chuang lo va, indonaah mi huai a hlawhtling chuang hek lo. Mi fingin eitur a hmu bik lo va, mi themthiamin duhsak an hlawh chuang hek lo. Mi zawng zawng chungah hun leh khawrel ang angin a thleng mai zawk tih ka hmu a’ (Thuhriltu 9:11)

‘Chutichuan, chhumpui nasa tak ang thlirtuten min hual vel avang hian, min tihnawk apiang leh sual keimahnia bet tlat chu i dah ve ang u, tin, Isua, kan rinna siamtu leh tifamkimtu lam chu enin, kan hmaa intlansiakna tur awmah chuan chhel takin i tlan zel ang u. (Hebrai 12:1)

Sports te kan nei zo ta a, a hlimawm nangiang e. Intihsiakna thianghlim angah te pawh chhiar ta mai ila, duhdan chiahloha thleng te, lung tiawi zan lo thil te pawh a awm thei ang. Mahni nunah ngei ngei pawh kan duh dan ang thlap thlap chuan a thlen bik loh hi maw, lunglohah la lo ila, intihhlimna anihna khan kan rilru luah zawk se, thuhriltu thukhawchang ang deuhin ‘in rilru tina tu awm suh se’ tih kha kan inchah ni sela, kan hmaa intihsiakna tur awmah hian i infuih zui zel zawk teh ang.

Zirlai leh thalai atamzawk kan ni a, zirtur leh tawn tur tamtak kan la nei a, kan duh emaw duhlo emaw khawvel intlansiakna kawngah hian kan tlan ve nitin a, taima deuh chuan beisei tur an nei tam deuh a, thatchhe deuh chuan beisei tur an nei chau deuh a, chung piahlamah Thuhriltu chuan ‘mi zawng zawng chungah hun leh khuarel angin thil a thleng mai a ni’ tiin a lo sawi bawk a, a dikna chen a awm a, a diklohna chen pawh a awm thei. Thenkhat chuan hlawhtlin tum ngawr ngawrin an dam chhung ni an hmang a, mahse, an beisei hauhloh vanduainain a tlakbuak chang a awm a, an tum anglo taka an khawvel hun an hman laiin ‘vannei tur renga piang a ni lo maw’ tih tur, a hranpaa intlansiakna kawnga tlan ve chiam si lo, zalen leh thawveng taka hun hmang hian mi chanphak loh vanneihna an tawng buak chang a awm leh lawi si!

He kan lei damchhungah hi chuan kan hma hun tur kan sawi thei lo tih hi kan chiang a, naktukah enge thleng dawn tihah hian thu kan nei pha lo. Pathian hian kan hun hi a kawl tlat a, a remruatnaah kan tel ve lo. Mahni nun mah nise, kan thu lo khawp mai. ‘Chutiang chu a ni thei dawn em ni’ tih kan ngaihtuah maithei a, kan tunhma hun kum sawmhnih liamta kha han ngaihtuah let ta ila, tuna kan dinhmun hi kan tum reng vang leh kan duh reng vanga thleng nge khuanu rorel kan chunga lo thleng tih hi mahni chhanah dah teh ang.

Kan lei taksa chungah hi chuan thu nei tam lo viau mah ila, kan thlarau khawvelah chuan tuna kan duhthlanna hian kan dinhmun tur hi a hril dawn. He khawvel kan intlansiaknaa kan theihtawp kan chhuah hian kan tum ram kan thleng ang nge thlenglo ang tih chiang lo mah ila, kan thlarau nun atana theihtawp chhuaha kan tlanna chuan kan beisei ram chu min thlen dawn tih hi kan chiang ngam tur a ni. Chutiang ang taka beiseina nung nei tur chuan ringtute hi beisei kan ni bawk.

Khawvela kan intlansiakna kawng ringawt hi kan ngaihtuah chuan kan hriatloh chhungin kawng kan lo bo daih thei a, khawvel lama kan thahnemngaihna hian kan thlarau khawvel hi min mangnghilh tir daih thei. Kan tunlai khawvelah chuan buai leh hmanhlel hian kan nitin hun hi kan hmang tak meuh meuh a, Sual hman pawh hi kan awm tawh lo a ni ber mai. Heti taka min tihnawktu leh min hualveltu, keimahnia bet tlat hi han ngaihtuah ila, Zu leh sa emaw, nawmchenna emaw, kan bula mite emaw, kan thenawmte emaw an ni ta lo, keimahni ngeia cheng kan rilru leh ngaihtuahna, kan duhna lama min hnuk hlawk hlawktu hi a ni tawh.

Chu tak chu kan hmelma Setana pawh hian a hai lo. Chu thanga awk ngei tur chuan min umzui reng a, fing tak hian min bum nitin ta mai a nih hi. Kan thawhtur thawk zo hmanlo nih hlauin kan hmanhlel a, kan nuna kimlo, mamawh nei, engemaw ruak awm hi khawvel thil hmanga min tihfamkim tir a tum a, mitin mai hi buai leh hmanhlelin kan insul pel suau suau ta. Kan Nunna siamtu leh kan hun vawngtu tan hian kan nun hi a nuihzatthlak chang a tam ngawt ta ve ang.

He khawvela kan awm chhung chuan nun famkim kan nei thei dawn lo. Kan nun famkimna thuruk chu Pathianah a awm a, Amah chu kan nunna bul leh kan famkimna anih hi hre thar ila, he khawvela kan thlen tawpna tur ringawt ngaihtuah chunga nung hman kan ni lo a, He khawvel buaina kara inchiah bo mai tur atan chuan kan hlutzia te hi i ngaihtuah thin ang u. Kan nun min tihnawktu te hi kan zan muthmunah ngaihtuah nawn thin ila, intlansiakna dik, chatuan daih lam panin kan hun te i hmang thin ang u.

Chatuan hun

‘Lalpa, nang chu chhuan zawng zawng chenah kan awmna i ni thin. Tlangte pian hmaa, Leilung leh khawvel i din hma pawh khan, chatuan ata chatuan thleng pawhin nang chu Pathian i ni’ Sam 90:1

‘Thil mawih tawih ral mai ang leh, silhfen, thim ei ang lek ka ni chung hian. Hmeichhe hrin tawh phawt mihring chu rei lo te dam, buainaa khat a ni. Pangpar angin a lo chhuak a, a vuai leh a, hlimthla angin a thlawk bova, a awm hlen lo’ Joba 13:28

Tihtur neilo leh hman em em chang hian mihring nun hi i ngaihtuah ve chet chet thin em? Hun kal chak zia leh kum vei chakzia te hi i ngaihtuah ngai em? Hmana naupang chhia mai inih lai leh tuna kum sawmhnih ral i lokai tak daih dan te, rei tawh tak anga lang, la rei siloh zia te i ngaihtuah ngai em? chutiang ang zel chuan hun reilote ah he i lei damchhung hi i hmang liam mai ang a, mihringte tawpna thlanmual lamah i la liam ve mai dawn chu a ni si a tihte hi i ngaihtuah thin em? kan chatuan hun tur hi eng ang tak ni ang maw tihte hi i ngaihtuah ve ngai emaw chu?

Mihring nun hi heti ve mai hi a ni a, zing ni a lo chhuak a, tihtur leh hmachhawp hrang hrangin a lo hmuak nghal a, tlai ni a tlak thlengin hmanhlel mahse, atuk atana hmachhawp nei teuh chungin a hahchawl a, kum a vei a, thawhzawh tih reng a awm thei chuang lo. Naupan lai atanga phak ang tawk thawk chungin thlanmual lamah kan invuiliam a, nikhat hi thenkhat chuan kan duhtawk lo hial a, darkar sawmhnih pali chuang te hi neih dan awm se kan lei belh duh hial ta ve ang.

Hei hi mihring damchhan a ni thei ang em? Chatuan hun atang hian he kan lei damchhung hi rawn thlir let ta ila, tuna kan nun hman dan hi eng angin nge kan rawn hmuh ang le? Hunbi awmtawhlohna hmuna kal tur si heti ema kan lei damchhung reilote kan thlahlel leh kan hmang am hi kan tifuh chiah em le? Ram ropui zawk thlahlel tur kan nei a, tawpni nei tawhlo tur hun hman tur kan nei a, chu hun atan he kan damchhung hian inpuahchah tur kan nih laiin, he kan damchhung ni atan ngawr ngawra kan inpuahchahna hian kan hun tamzawk hi a luah tlat a, kan upat hun atana kan inbuatsaih lawk ang tluk pawh hian kan chatuan hun atan hian kan inbuatsaih peih lo chu a ni.

Mihring damchhung ni reilohzia leh kan inrin loh laia thihna thlan khura tlu liam mai tur kan nih hi inhrilh kan ngailo chung hian, kan chatuan hun tawn tur atana kan ngaihtuahna sen thin hi chu a tlem khawp mai. Naktuk emaw nakum emaw, zirlai te kan zirzawh hun emaw te chu kan ngaihtuah lawk a, chumi hun atana hmachhawp leh ruahmanna te pawh kan nei lawk teuh a, nikhata kan hun hman darkar tam tak hi chumi hun lothleng tur atan chuan kan hmangral thin. Mahse, Chatuan hun ngaihtuahna atan hian minit reilote pawh hi kan ngaihtuahna kan seng ngai lo thung.

Pathian chuan mihring rilruah chatuan a dah a, mahse, bumtu chuan chu chatuan hun kan ngaihtuah lohnan chuan kan tun hun hmang hian min tibuai reng a, kan ngaihtuahna chu luahkhah tir dan tur mawlh hi a ngaihtuah thin. Chutiang tak chuan kan tunlai chhuante hi bumin kan awm mek a ni. Ngaihtuahna thawl veh vawh, engmah lungkham neilo te hian tlai nitla tur te hi han han thlirliam thin ila, a tha tur a nih laiin, kan hun awl a awm hleka inrawlh tum kan mobile phone te, kan TV te, technology thil siam chawp te hi an inhawr tup tup reng mai si a, Zan boruak nuam tak hnuaiah van arsi te thlira Pathian nihna te ngaihtuah thei kan nih lai hian engchen atang khan nge chunglam arsi pe tuarh mai te hi kan thlir tawh loh niang le?

Engtin pawhin awm ila, engchena sang pawh he khawvelah chuan thleng mah ila, Pathian ropui zia te, chatuan Pathian a nihna te hi kan ngaihtuah chhuak ngai lo ang. Chutiang thlen tuma kan hmanhlelna chuan kan chatuan kawng atangin min hruaibo zawk a, thleng tura kan inbeisei lai leh hrefiah tura kan inngaihnaah kan lo bo thuk tawlh tawlh zawk thin. Kan lei taksa nihna hi kan hriatchian a,  ngaihtuahna fim nena kan chatuan hun tur kan ngaihtuah thiam hun hunah he kan lei damchhung reilohzia te, chu chatuan hun atang chuan hlimthla thlawkbo thin ang mai anih zia te chu kan hmu thiam tawh ang.

HMCF Retreat Report

‘Mi fingte zirtirna chu nunna tuikhur a ni. Thihna thang hawisanna turin…….’ Thufingte 13:14

He khawvela lo piang chhuak ve ta na chu mi ang emaw anglo emaw, mifel emaw fello emaw, mi tha emaw thalo emaw, vanram kai tur emaw hremhmun kal tur emaw kan la thi vek dawn a, buai leh hmanhlel em em ni a kan inhriat lai pawh hian thi hmanlo hi chu kan awmlo a ni ang, kan inrin loh lai leh kan beiseiloh lai hian kan thi leh bul thin a nih si hi maw! Chuti anih avang chuan chatuan atana nung tura taksa lam thihna hmachhawn tur hian kan inpeih reng a tul.

Chutiang tak chuan kan taksa tana kan hmanhlel ang hian kan thlarau tan pawh hian kan hmanhlel ve chu a tul a ni lawm ni tiin Ni 16, Oct zan atanga tanin Hyderabad a Mizo awm aduh apiangte tan Thlarau Nunna thu zirna hun tha siam a ni a, A tan zan khan mi 24 kan lut a, a tuk lama lo luh belh te nen mi 45 kan riak lut a, a tawpni a langa rawn inkhawm te nen mi 138 in he hun hlu tak hi kan va hmang ho thei a, tam lam chuan duhthu sam lo viau mahse, kan hun hmanho chin chinah duhthusam takin kan hmang ho thei niin kan hria a, kan hlawkpui tlang ni pawhin kan hria.

A hmun hi Hyderabad khawpui atanga km 15 vela hla, Tenth Ministry enkawl Carmel Campus-ah a ni a, hmun hma nuam tak, khawpui thawm leh boruakin a chiah phak bak a ni a, building pawh a la thar tha a, Power Supply lamah a khaihlak deuh thin tihloh chu harsatna emaw a awmlo. Tin, ei leh in thuhla pawh kan duh ang taka ei tur kan siamtir thei a, kan lungawi tlang niin kan hria a, a lawmawm hle. Chumi piahlamah kan hun hman ho chhung hian taksa lama hrasatna emaw damlohna nei emaw kan awmlo a, Pathian hnenah pawh lawmthu kan sawi a ni.

He huna Pathianin a rawngbawl tura a thlan chhuah Knight for Christ Ministry te an fakawm em em a, An speaker Tv.Henry Lalhmingthanga hnen atangin Pathian thuchah ropui tak tak kan ngaithla ho a, Tv.Lalthafala leh Pu.Jimmy Malsawmkima ten Discussion hun tha tak tak min neihpui bawk a, kan tunai khawvel hriatna leh finna hrang hrang leng nuaih nuaih zingah hian Pathian thu kan hriatdan pawh hian zawhna a ngah tawh em em tih hi hai rual a ni lo. Kan theih ang angin kan inhrilhfiah a, kan theih bakte pawh a la awm teuh tih kan hria a, Mihring ve mai kan nih chhung hi chuan kan hrefiah vek seng dawn lo, nakinah Pathian hnen kan thlen hunah kan la zawt fiah dawn nia tih hi kan ngaihtuahnaah awm se a tha ang e.

Pathian thuchah hrang hrang kan ngaithla a, Pathian nena lengdun tura thuawihna kan mamawh zia te, thuhnuairawlh a tul zia te, keimahni theuh hi ‘Pathian siam mihring’ kan nih ruala kan inhriatchian siloh zia te, kan rilru leh ngaihtuahna chungchang te kan ngaithla a, Lal Isua Kristan lei leh van inkara palai hna min rawn thawhsakna zawng zawng te kan han inhrilhfiah a, a ropui ngei mai. Kan ngaihtuah ngailoh emaw kan ngaihtuah duhloh emaw te pawh a ni ang ‘Hremhmun’ chungchang te pawh kan zirho a, kal duhlo vek nimah ila, kal loh hram dan ngaihtuah erawh kan awm siloh zia leh buma kan awm nasatzia te kan inhrilh thar leh a, kal tura reservation lo ti tawhte pawhin kan cancel leh ta vek niin kan hria.

Kan khawvel a changkang tawh a, kan nihna ang ang hi ‘ka nihna a ni, tu min sawisel theih a ni hleinem’  kan tih tawh rual hian Pathian fa kan nihna erawh hi chu kan chhuang lo khawp mai tih kan han zirhho chu mahni lam insit a na duh hle mai. Chumi piahlamah he khawvel changkang tawh takah hian thlemna pawh a changkang chho zel tih te, chung hmachhawn dan tur leh chung zawng zawng hnehtu kan nihzia te chu kan nunkawng hruaitu atan a va hlu em. Kan inhrilh vek senglo. ‘Lalpa tih hi finna bul a ni’ ti a hun kan khar ang khan Lalpa tih hi kan nun hian tum phawt mai teh se.

Kan duh emaw duhlo emaw hun chuan min liampui a, khamlo tak chungin kan hmang zo chu a ni ta. Pathian zara kan la dam ve zel te anih chuan kum hnih thum liam hnuah kan la tawng leh mahna tih chauh a ni ta. Lawmthu sawina tur tam tak a awm. Engkim chunga thuneitu Pathian chungah te, kan zavaia thawhhona avanga sum leh pai hman tur nei kan nihnaah te, a hlawhtlinna tur atana rawngbawltu leh member, mawhphurna bik neite thlengin, a hmunhma min hmantirtu te nen, tha leh zung sengtu zawng zawngte chungah lawmthu kan sawi tak meuh meuh a ni.

Thihna leh Thawhlehna

Tin, anni chuan a hnênah, “Hmeichhia, engati nge i tah?” an ti a. Ani chuan an hnênah, “Ka Lalpa an kal bopui a, an dahna chin ka hriat loh avângin,” a ti a. Tin, chutia a sawi veleh a hnung lam a hawi a, Isua ding a hmu a, Isua a ni tih a hre si lo va. Isuan a hnênah, “Hmeichhia, engati nge i tah? Tunge i zawn?” a ti a. Ani chuan huan enkawltu emaw a ti a, a hnênah, “Ka pu, amah heta ta i kalpui a nih chuan I dahna chin mi hrilh ang che, chutichuan ka la ang,” a ti a. Isuan a hnênah, “Mari,” a ti a. Ani chu a hawi a, a hnênah Hebrai tawngin,“Rabboni,” a ti a.(Johana 20:13)

Kan Lal Isua thihna leh thawhlehna champha te chu kan lo hmang liam leh ta a, kan dam ang a, kan khawvel te hi a la awm zel anih chuan kum dangah te pawh kan la hmang zel ang. Mahse, hunpui leh champha anih vang ngawta hmang kan nih chuan kan tan awmzia erawh a awm der si lo ang. A Thihna leh Thawhlehna Ni anih lam ai chuan a Thihna leh Thawhlehna chuan ka nunah enge awmzia a neih tih hi a pawimawh zawk.

Lal Isua chu he khawvel tana lokal anih leh mi zawng zawng tana kawng thar hawnsaktu a nih chu inhrilh nawn kan ngai lo. Chutih rual erawh chuan mi tlemte chauh hian Lal Isua Krista thihna leh thawhlehna hi an tawmpui tlat a ni. A dam laia zuitu leh a chhang eitu chu mi sangnga chuang an nih lai khan a thihhnua a inpuanna leh tholeh taksa hmanga a inlarna chu kutzungtang thliah lek an ni tlat mai. Engatinge mipui tamtak chungah, boruakah tholeh taksa hmanga a inlar loh le? Engatinge amah nghaisa tu te hnenah khan a inpuan chhuah loh le? Mihring tak chuan chung ho zinga han inlar leh te chu alawm chakawm!

Taksaa a len lai khan a khawfan emaw a kawtthler fan emaw a ilo awm remchang hlauh anih chuan Lal Isua chu hmuh mai theihin a awm a, mahse, tholeh taksaa a len tak hnu chuan keimahni zawk hian kan zawn a, kan pan a ngai ta thung. A thihna leh thawhlehna hmangin Ama lama a tihtur chu a tizo ta a, tunah chuan ‘tupawh a zawngtu tan chuan hmun a awm’ tih a ni ta.

Lal Isua hmuh tum talh tu te hian an hmu thin a, kalpah behlawi peh a peh mai tum, ‘ka chhar tak hlauhin’ tih ang chauha zawngtu tan chuan hmuh mai theih a ni lo fo. A dika dik chuan heng mite hnenah hian a inpuan loh bik vang a ni chuang lo, a inpuanna erawh hriatthiam a har thin a ni zawk.

Mari hian Isua ding a hmu a, mahse a hmuh tum dan nen inang ta lo chu Isua a ni tih a hre lo. Minung, tholeh Lal Isua kha mitthi hmuha hmuh a tum tlat si a, kan inang thin awm e, tholeh Lal Isua hi kan pianna khaw hlui, thihna kawtthler velah, kan duh dan leh nawm tih dan ang anga nunna khua, thihsan tawh vengah hian hmuh kan la tum thin. Chu khaw kawtthlerah chuan Lal Isua hmuh kan la tum talh thin hi chu ‘ui leh vawk hmaah lunghlu paih suh u’ a tih nen khan kan danglam awm lo ve.

He thihna leh thawhlehna neitu Lal Isua tel lo chuan Tumkau nena ‘Hosanna’ in awmzia a nei lo a, ‘A kin ta’ tia hnehna hlado pawh chu hlawhchhamna hlado mai a ni a, ‘Engatinge mitthi zingah minung in zawn?’ tih te chu keimahni min zilhna mai a ni reng dawn. Keimahni theuh inzawt ila, he thihna leh thawhlehna hi kan tawmpui tak tak em?

Hman lo

'Tin, kalkawnga an kal laiin tuin emaw a hnênah, “I kalna apiangah ka zui ang che,” a ti a. Tin, Isuan a hnênah, “Sihalten kua an nei a, chunglêng savate pawhin bu an nei a, Mihring Fapa erawh hi chuan a lu nghahna a nei lo,” a ti a. Tin, mi dang hnênah, “Mi zui rawh,” a ti a. Nimahsela ani chuan, “Lalpa, ka pa mi vuitîr zet rawh,” a ti a. Isua erawh chuan a hnênah,  Mitthiin anmahni mitthi chu vui rawh se; nang chuan Pathian ram thu va hril darh zâwk rawh,” a ti a. Tin, mi dang pawhin, “Lalpa, ka zui ang che; amaherawhchu ka ina mite tawngthain mi thlahtîr zet rawh,” a ti a. Tin, Isuan a hnênah, “Tupawh leilehnaa kut nghata hnung lam en chu, Pathian rama mi ni tlâk a ni lo ve,” a ti a.

Pathian tana hun neih lamah hi chuan ‘Hnar hnuaiah phatna a bo lo ve’ an lo tih hi kan mihring nun hian a mil khawp mai. Tupawh mai hi mahni tawkah kan buai vek a, ‘enge i tih’ tih inzawh changa chhanna fumfe pe theilo te pawh hi engemaw tih tul han sawi chuan hmanlo an inti leh viau zel a, an duh zawng leh peih zawngah chuan hun insiam thei te pawh hian Pathian tana hun serh hran hi chu kan hman lo leh mai thin.

Hyderabadah chhan hrang hrang avangin kan awm a, kan awmchhan hi kan ngaipawimawh hmasa tur a ni kan ti thin a, a dik hmel khawp mai. Chumi tihhlawhtlin chu min dahtu leh kan nun chunga thuneitu Pathian rawngbawlna ah pawh kan ngai thin. Mahse, ngaihtuah chian tak tak chuan kan awmna hmun apianga kan awm chhan leh kan beisei hi ‘survival of the fittest’ thuthlung chhunzawmna, kan dam khawchhuahvena tur atana beihna a ni zawk fo a, Pathian hming chhuanlama hmang hian kan dam khawchhuahna tur hi kan um a lo zawk fo mai.

Chu chu sual leh fello a ni em? Thil reng reng hi amah mai chuan sual a ni lo a, a mah mai chuan fellohna hranpa a nei lo kan ti thin a, Zirlai tan zirna sual a ni lo a, hnathawk te tan hnathawh chu sual a ni hauh lo mai. Mahse, kan zirna hmuna min kotu, kan hnathawhna hmuna min kotu Pathian hi engtin nge kan chhan thin le? He kan chhanna hian kan zirna leh kan hnathawhna chu kan tan thang anih leh nihloh a hril ta.

Lal Isua zuitur hian hmanloh hi a awm thei lo. A kohna chhang tur hian nakin tih hi awmze neilo a ni. Amah aia dah pawimawh dang kan neih chuan chu kan dah pawimawh chu kan tan thang leh awhna, sual a ni thei. Chumi kaltlang chuan han th;ir Zirlaiin a zirna avanga Hyderabada a awm chhan chu he khawvel intlansiaknaa a din khawchhuah ve nan, hnathawk ten kan awmchhan chu kan damkhawchhuah ve nan a ni.

Mihring kan nih chhung chuan mamawh kan nei reng dawn a, kan mamawh leh duhzawng hi engtikah mah kan inla ngah dawn lo a, thuhriltuin a lo sawi ang a ‘heng zawng zawng tawpna chu Lalpa i Pathian chu tih rawh’ tih hi kan inchah nawn leh a ni e.

Hawikir Lehna

'Chu lo pawh chu an hnenah heti hian i sawi tur a ni. Lalpa chuan heti hian a ti ‘Mi an tlukin an tho leh lo vang em ni? Mi a pen bovin a lo kir leh lovang em ni? Engatinge he Jerusalem mite hi, kumkhuaa hnungtawlh tura an tawlh thluk tak le? Bumna an vuan tlat, kir leh an duh lo (Jer 8:4)

‘Aw Israel, Lalpa i Pathian lamah chuan kir leh rawh. I khawlohna avang ngeiin i tluk tak hi….kan kut chhuakte hnenah chuan kan Pathian in ni e, kan ti tawh hek lo vang. Fahrahte chuan nangmahah hian khawngaihna an lo hmu thin a ni si a’ (Hosea 14:1)

Pathian kutchhuakah chuan finna leh hriatthiamna nei sang ber, Ama anpuia din, thilsiam dang zawng zawngte tluk loh kan ni. Mahse, mak tak maiin he kan finna thluak bur hi amah Pathian zawn hmuhnan emaw, hriatchian leh zualnan emaw hman ai chuan mahni duhdan leh nuam tihzawngah kan hmang liam nasa a, kan sum leh pai atanga sawma pakhat pek kan tuipui tluk hian kan ngaihtuahna sawma pakhat ama tana sen hi kan tuipui teuh lo mai.

Chutihlai eawh chuan kan ngaihtuahna in min herpui lam zel hi kan taksa pawh hian a umzui a, ngaituahna sual atang chuan sual rah rapthlak tak tak a lo chhuak a, ngaihtuahna fim leh thianghlim chuan rah duhawm tak tak a chhuah thin. Chutak chu Sual Lal Setana pawh hian a lo hrechiang a ni ang, Eden huanah pawh khan ngaihtuahna a rawn bitum nghal chat a, hnehna pawh a chang ta reng anih kha. Sual tur emaw fel tur emaw hian kan taksa hi engemawchen chu kan khuahkhirh thei a ni thei e, mahse, thinlung lam hnehna tello chuan remchang awm rualin a tluchhe nghal tho ang.

Kan ram leh hnam, mimal leh khawtlang nun kan thlir a, kan lung hi a awi lo! ‘Heng sualna zozai min runtu hi khawilam atanga lo irhchhuak nge ni ang’ kan ti thin a, kan phak tawkah dodal leh tihrem pawh kan tum thin. Sual lam kawnga kal mekten mawhpuh tur an dap a, felna kawng duhtuten mawhchhiat tur leh hrem tur an lo dap ve bawk a, mahni hriat zawng kawng kawngah kan hmanhlel ta.  Mahse, a lo irhchhuahna hmun kan thinlung hi kan bitum ngai em?

            A ni asin! Pawnlawm thil avanga hnehchhiaha awm nitlata kan inhriat avang hian sual ni a kan hriat leh sual lam kawnga min kaipeng thei te chu khap kan tum thin a, zu leh ruihhlo tinreng te chu kan khawihphak loha awm turin kan duh thin. Heti zawng hian kan ngaihtuah ngai em? Pathian tehna atang chuan tualthah loh ngawt hi ‘Tualthat suh’ tih dan zawmna a ni lo a, mahni unau hawtu chu ‘tualthat’ nen danglamna awmlo kan ni zawk tih te hi, Pawnlamah remchang awmloh avang maiin fel niin kan lang a ni thei, mahse rilru lamah hnehin kan lo awm reng thei tih lam hi kan ngaihtuah tel a tul asin.

Sualna hian kan ram leh hnam, khawtlang min luhchilh a ni lo a, kan rilru leh ngaihtuahna min luhchilh a ni zawk. Kan rilru ber hi hneha a awm tlat avang hian hnehna puang chhuak tur hian che chhuak tur kan lo awm lo thin a, kan tlukna hmunah kan rum a, tho thei tawhlo emaw tho tur chuan tanpuitu mamawh tlat emaw kan inti a, keimahniah ngei hian sual hneh theihna ‘thiltihtheihna’ chu dah a ni tih kan ngaihtuah ngam lo thin.    

Lalpa indona a telve nang leh kei hian kan beihte chu tisa leh langthei taksa neite hi a ni lo tih hi hria ila, Eden huan atanga ‘thinlung bumtu’ hi kan bitum tur tak zawk, kan beihna hmanrua pawh ‘thinlung hnehna’ kan beihna hmun tur pawh ‘thinlungah’ a ni tih hria ila, zu leh ruihtheih thil duhna, eiruk leh hlemhletna zawng zawng, tualthah leh itsikna lo irhchhuahna hmun lam zawk hi i bitum teh ang.

Buma awm tlat te hian ‘hawh teh u’ i ngaihtuah tha leh teh ang u. Buma kan awm tlatna hi thlah ila, pawnlam thil avanga rah beh leh hnehchhiaha awm kan ni lo tih hi zirchhuak tawh ila, Bumna hi vuan tlat loin, kan tlukna hmunah hian hnehna nen tholeh turin i inpuahchah ang u. 

Chhan tlak dilna

‘Dil rawh u, tichuan an pe ang che u…… tupawh a dil apiang chuan an hmu thin a, tupawh a zawng chuan an hmu thin a, tupawh a kik chu an hawnsak dawn a ni. Anih leh, nangniho hi tupawh in fapain changper dil che u sela, tunge lung pe ang che u? anih leh, sangha dil che u sela, tunge rul pe ang che u?...nangni mi sual mahin in fate thil tha pek nachang in hriat chuan, in Pa vana mi chuan a diltute chu thil tha a pe zawk em em dawn lo vem ni? (Mat 7:7)

‘In chak a, in nei si lo va, tual in that a, in awt a, in nei thei si lo va, in inhnial a, in indo va, in dil loh avangin in nei lo va, in dil a, in dil dik loh avangin in hmu lo, in nawmsak nan hman in tum si a’ (Jakoba 4:2)

Mihringte chuan kan tun hun zel hi kan hmuh phak chu a ni mai a, naktuk leh hun lo thleng tur atan chuan hmachhawp te chu han nei ve bawk thin mah ila, a tak ram thlen leh thlen loh tur hriat va ni si lo chu, kan nitin hun hman dan leh kan remruatna te hi tun hun behchhan hian a ni tlangpui a, hmalam hun lo thleng tur hrevek chu ni ila, kan tun hman dan leh hun lo thleng tur avanga kan tun hun thil thlir dan te chu a danglam viau mahna.

Engkim chunga roreltu Pathian chuan kan hmalam hun lo thleng tur min hriatsak vek avangin kan tana a thil thlir dan leh a ngaihtuah te chu a va danglam dawn em! Zawlnei Isaia ka ah chuan ‘ka ngaihtuah te hi in ngaihtuah te aiin a sang zawk a ni’ a lo tih hi a dik khawp ang. Kan mamawh leh kan dil tur ang te pawh hi a va hrechiang dawn em! Keini chuan kan tun mamawh leh kan hmuhphak atanga tul nia kan hriat te kan dil mai a, kan mamawh tak tak dawn nge, kan tangkai pui dawn nge, hun lokal zelah engangin nge kan nunah nghawng a neih ang? Kan la inchhir pui tur nge kan la hlimpui ang tih te chu kan hre phak lo.

Chutiang chuan kan dil thenkhat chu hmuin kan inhria a, kan dil thenkhat chu hmulo niin kan inhria a, thenkhat Pathian hnuchhawn san ni hial te pawhin kan inhre thin a, ‘Pathian a awmlo’ ti a lo auchhuak ta mai lah bo lo. Achang phei chuan Pathian zawk hi hmanruaah kan hmang lo chauh thin ania.

Kan tawngtaina reng reng hi a chhanna kan hmuh hmain kan ngaihtuah chian a va tul em! Kan tum ang leh kan beiseina zawn ringawta min chhang tura kan beisei anih chuan kan tifuh lo ang. Kan thil dil rah chhuah tur te thlenga kan ngaihtuah lawk a ngai asin. Vawkpui dil rualin a in tur te, a chawmna tur te, a tana hun pek ngai te i ngaihtuah tel nghal em? Anih loh leh, hralh sum a chan hunah ‘mahni nawmsak nana hman’ tum mai kan lo ni ve em? Chutiang zawnga hman chu a diklo tihna ni lovin, a petu tan pawha pek manhla, malsawm zui tlak, pek nahawm kan nih hi a tul asin.

Damna leh hriselna kan dilah te, sum leh pai mamawh kan dilah te, hlawhtlinna kan dilah te, kan zirna ah, kan mimal nunah, kan chhungkaw nunah, ram leh khawtlang ang te hian enge Pathian hnena kan dil thin le. Kan thil dil thenkhat hi chu ‘Amen’ ruala theihnghilh, dil anih kan hriat zui loh te pawh a ni nawk lovem ni? Mipui pungkhawm ‘hunserh’ hmang te hian enge kan dil thin le? A biakbuka lo kal khawm te hian enge kan dil thin? Kan dil hmain kan hmuh huna kan lo dawnsawn dan tur hi ngaihtuah tel ila, thianghlim takin, a nihna tur taka hmang tur hian kan dawngsawng ngam lo anih chuan dil loh mai pawh a finthlak zawk.

Chutichuan, ‘dil avang hmuh tur’ tihna ni lovin, kan thatna tur hre chunga dilna min chhansak thintu Pathian anih hi hrechiang ila, Thufingte 10:22 ah chuan ‘Lalpa malsawmna chuan a tihausa thin a, lungngaihna a belhchhah thin lo’ ti a min hrilh ang hian kan dilna chhanna hian enge min thlen tih ngaihtuah thin ila, buaina min thlentu anih chuan kan dilna leh pek kan nih dan hi enlet nachang i hria ang u.

Nihna hriat chian

‘Keini zawng van khua leh tui kan ni si a, van atanga min chhandamtu Lal Isua Krista lo kal tur chu nghakhlel takin kan thlir a ni’ (Philipi 3:20)

‘Khawvel mi chuan Pathian Thlarau lam thilte chu a lawm thin lo, ani ngaih chuan atthlak a ni si a, Thlarauva hriat fiah thin a nih avangin a hre thei lo reng reng bawk a ni. Thlarau mi erawh chuan thil engkim a hre fiah thin a, ani lah chu tuman an hre fiah si lo, Tuin nge Lalpa rilru hre tawha amah chu zirtir thei ang? Keini erawh chuan Krista rilru kan pu a ni’ (IKorinth 2:14)

He khawvel hi kan khualzinna ram a ni tih te chu inhrilh nawn kan ngai tawh lo a, chutih lai erawh chuan thinlung taka khualzin kan nihna hrechiang erawh kan tlem viau thung a, thlarau lama khualzin kan nihna leh tisa lama kan khualzinna khawvel hi kan thliar hrang thiam lo pawh a ni mahna! A pawi ta ber erawh chu kan hriat leh hriat loh lam hian kawngro a su lo a, kan lei taksa a ral rual hian kan nihna dik tak chuan kan chatuan khawvel chu a hril dawn tho tho.

Mihring kan nih chhung chuan eng khua leh tui nihna emaw chu kan nei vek mai a, Chhan hrang hrang avanga mahni ram ngeia awm theilo, mikhual chan changa mi ram humhimna hnuaia khawsa ta te chu kan awm ve bawk e. Khawi hmun atang pawh hian ‘kan ram’ ti a kan chhiar ve theih ngei hian kan lung min len a, kan hriat lem loh hian thuk taka phuar behbawmin kan lo awm reng thin. Helaia Mizo awm tlemte te pawh kan ramin kan mamawh min phuhruk zawh loh avangin thiamna sang zawk beiseiin kan lokal a, kan taksa chu hetah awm rih mahse, kan rilru leh ngaihtuahna, kan thlarau khawvel hi chuan Zoram chhung bak hi a pel lo.

Thlarau lam khawvela van khua leh tui kan nihna pawh hi kan hriatchian leh kan ngaihtuah fo a pawimawh khawp mai. Kan hriat loh kar hian he khawvel hian min lo chiah hneh viau thei tlat mai a, ‘Ka chatuan hmun chu van a ni’ kan tih reng lai hian he khawvelah hian kan lo inbengbel viau thei. Kan damchhung khawsak ngaihtuahna lamah hian van khua leh tui kan nihna lam hi kan lo mangnghilh thin a, kan ngaihtuah chhunah pawh he khawvel behchhan hian kan ngaihtuah tlat thin a, kan suangtuah dan te thleng hian khawvel lam thil nen kan zawm avangin kan tifuh lo thin.

He khawvel thil te hi chu khawvela boral tur leh kan la chhuahsan tur an ni a, kan thlarau khawvelah chuan engmah hian tangkaina a nei dawn lo. Vanram chu ‘rangkachak leh lunghlu khawpui’ ti mah ila, he khawvel rangkachak hi kan chhawm tel dawn chuang lo a, hlutna pawh a nei hek lo. Kan chhawm theih loh tur um hian kan buai a, dik leh diklo thlu hman lo hial te, mahni chauh inngaihtuaha midang ngaihsak hman ta miahlo tein kan hun kan hmang thin.

Kan lawmzawng te hi ngaihtuah ila, Thlarau lam thil te hi kan lo lawm ve thin em? Kan suangtuah leh thlahlel zawngte khawvel lam thil anih fo chuan kan inenchian a tul ang. Nikhatah darkar 24 a awm a, engtin nge kan hman thin? Thlarau lam thilte hre fiah tur hian kan hun kan hmang ve thin em? Kan ngaihtuahna hian kan nun hi a lo thunun thei khawp mai. Ataka kan nunchhuahpui hi kan ngaihtuahnaa kan puitlin hmasak a ni chawk. Thlarau khawvel hrefiah tak tak tur pawh hian kan zir chian a, kan ngaihtuahna kan sen a, Bible leh lehkhabu dang te pawh kan bih ngun a ngai ve tho. A van tla nghaha nghah chhuah mai chi chu a ni lo a, Chawlhkar khata nikhat rawn inkhawm mai hi atawk bawk hek lo.

Kan khawvel hi a nuamsa tawh a, kan duh leh mamawh hi a kim mah mah tawh ni hialin a hriat. Hei hian kan vanram ngaihtuahna pawh min chiahda hneh khawp mai. Lal Isua Krista lokal lehna te pawh pulpit tlangah kan duhtawk pui ta deuh der a, atak rama lothleng tur pawhin kan suangtuah peih tawh lo. Pathian hi tunge, engtianga ka nun nena inzawm nge tih ngaihtuah rauh rauh thin hi chu kan vang tawh khawp ang.

Internet khawvela kan chen tawh hnu, changkanna nen Vanram tlafual kan chen theih tawh hnu hian Pathian hi kan lo theihnghilh dah rual ang e. ‘keini zawng van khua leh tui kan ni si a’ tithei reng turin kan nihna i ngaihtuah thin ang u.

Hmangaihna hmasa

‘Nimahsela, demna che ka nei a ni, i hmangaihna hmasa ber kha i ban tak avangin, chutichuan, i tluksan tak chu hre reng la, simin, atira i thiltihte kha ti leh rawh, chutilochuan i hnenah ka lo kal ang a, i sim loh zawngin i khawnvar dahna kha a hmun ata ka sawn ang.’ (Thupuan 2:4)

‘Tin, tukthuan an ei zawhin, Isuan Simon Petera hnenah chuan, ‘Simon, Johana fapa, hengte ai hian nangin kei mi hmangaih zawk em?’ a ti a (Johana 21:15)

Mizo te hi hmangaihna la fuh pawl tak kan ni awm e, tumah inzirtir hranpa ngailo hian hmangaihna ngah tak hi kan lo ni hlawm a, thlang kawrvai ho lemin chhungkaw dinpui tur pawha hmangaih leh duhber an zawn ngam loh laiin keini chuan hmangaih ber engemawzah atanga duhber thlang chhuakin bul kan han tan chat mai a, a ngaihngam thlak thin teh e.

Mahse, kawng lehlamah chuan kan sawi hmangaihna hi zirchian leh ngaihtuah zui ngai tak a ni ve tlat mai. Hmangaihna kan ngah ang bawk hian a sem zai lam pawh hi kan lo thiam lehzel a, a that viau laiin athat lohna a awm ve tho. Nula tlangval karah pawh thenkhat chuan hmangaih leh duhber sawm chuang te an nei a, chhungkaw din hnu thleng pawhin chu hmangaihna huang chu kan zauh lutuk ta thin a, buaina zakhua min thlen thin.

Pathian kan hmangaihna pawh hi hmangaih tam tak kan neih zinga pakhat ve mai angah kan dah fo mai. Thil tam tak kan duh zinga pakhat ang leka Pathian hi kan duh anih chuan kan tisual viau ang. Mihring leh mihring inkara hmangaihna kan semzai ang ngawta hmangaihna then khat hmanga kan lo hmangaih ve mai anih chuan a tuartu tur chu keimahni kan ni dawn. Pathianin min beisei hmangaihna leh kan hriatthiam hmangaihna hi ngaihtuah chian ngai tak a ni.

Midang leh thildang chuan kan hmangaih kher hi an phut thei lo a, kan duh leh duhloa innghat a ni. Kan duh kan hmangaih ang a, kan duhloh chu kan hnawl ang a, kan duh ngei ngei pawh hun engemawti hnuah kan duhlehlo thei bawk a, Chumai piahlamah kan hmangaih dan turah pawh chintawk kan la insiam thei zel. Mahse, Pathian kan hmangaihnaah erawh chuan kan duh leh duhloh lam aimahin aman min phut tlat thung a, keimahni duhchin ang mai nilo, kan hmangaihna hmasa ber, thildang zawng zawng aia hmangaihna a ni tur a ni.

‘Lalpa i Pathian chu i thinlung zawng zawngin… i hmangaih tur a ni’ tih leh ‘i hmangaihna hmasa ber…’ tih hi a kal kawp tlat. Pathian kan hmangaihna chuan thil dang zawng zawng a luahlan zo tur a ni a, kan duh leh thlahleh thil dang zawng zawng pawh a hnawl ngam tur a ni. Kan duh ang leh kan peih ang tawk, bithliah chin insiama hmangaih mai hi Pathian tan chuan pawmtlak a ni lo.

Zirlai kan ni emaw hnathawk kan ni emaw, kan zirlai leh kan hnathawh aiin Pathian hi kan nunah a pawimawh tur a ni. Kan peih chin tawkah chauh hian Pathian hi kan hmangaih leh mai thin. Kan hman leh hman lohah te hian Pathian kan hmangaihna hi kan duhtawk pui fo mai. Kan hman dan azira Pathian hi hmangaih tur kan ni lo a, thil dang zawng zawng hnawl khawpin kan hmangaih zawk tur a ni.

Vawiina i hun hman danah khan Pathian i hmangaih em? Zawhna atthlak tak te pawh a ang viau maithei. Mahse, kan khawvel hi a changkang tawh a, sual dan kawng pawh a changkang tawh a, sualin min bumna te hi a changkang tawh khawp. Kan hriat loh hian he khawvel hian min lo chiah hneh hle thei. Pathian hmangaih hmanlo khawp te hian kan lo buai thin asin. Kan facebook hman viau lai hian Pathian nen hun hmangdun tur hian kan hmanlo leh tlat thin a, intihhlimna leh huau huau lama lang tam hman viau si hian Biakin lamah hian kan lang hman leh lo tlat thin a, duhzawng leh nuam tihzawng ti tura sum leh pai harsa lo tak hi Pathian rawngbawlna lamah kan lo harsa leh tlat thin.

Heng kan tih hian Pathian kan hmangaih ta tihna phei zawng a ni lo a, mahse, ‘thinlunga khatliam chu ka in a sawi chhuak thin’ tih ang deuhin kan thinlung ngaihtuahna hi kan nun chhuahpui thin si a, kan chhunglam nihna hriat awlsam dan ber chu pawnlama kan nun danah a ni. Mahni leh mahni ngei pawh kan inteh theihna awlsam berchu kan pawnlam nun atang hian a ni. Thinlung taka Pathian hmangaihtu i nih chuan pawnlamah pawh mi mithmuhin i hmangaihna chu tarchhuah a ni mai dawn a lo ni. ‘Nangin hengte ai hian kei mi hmangaih zawk em?’ tih hi engtin nge i chhan ang le?

Vanglai lungphun

Mite angin khawvel ram ropui leh an sawi ‘Ram Thianghlim’ te chu i thleng zo lo pawh a ni thei a, chutiang zawngin ngaihtuahna pawh i lo la seng chhin lo maithei. Kan zotlang ram nuam bak hi khawvel dang a awmve tih hre tur pawhin Zoram kawtchhuah ‘Vairengte’ hi a la pel kherlo a ni thei e. Mahse, lungngai reng reng suh, chutiang lam chu kan chhutsak lo che a, vawikhat chet chhuahnaa India ram khawpui pakhat dam taka i lo thleng thla ve hi kan lo lawm em em che a ni.

I tana khawvel thar a ni bawk a, hriat ang ang lo sihhmuh che in lo intithei ve lawk teh ang. Khawpui tih takah helaiah chuan a duh tan engkim a awm tih tur khawpin thil a chikim a, zu leh sa, len khawthawnna, nawmchenna kawng hrang hrang, khawvel changkanna thil hrang hrang, kan hriat ngailoh thleng pawhin a awm awm e. chutiang khawvel chuan i thatna tur aiin i thatlohna tur a hlui tam zawk dawn che a, kawng nuam leh awhawm, atawp erawh chhiatna nisi a kawhhmuh zawk dawn che a, inveng tak chunga i nun i hmang anih loh chuan i chhiatpui viau thei.

Pathian hriatna kawngah rindan hrang hrang nei te awmna a ni a, mahni zawn theuha ngaihdan leh rindan nei te an ni nawk a, chutiang mi teh nuaih zingah chuan i nitin nunah pawh i rinna kalh leh mil loh zawng i tawng nawk ang. I inchhung lum ang renga rinna dik leh zirtirna dik kawhhmuhtu che leh i rilrua zawhna ineih te tham te te pawh hrilhfiahsaktu tur che i nei reng dawn lo. Mahni tawkah i intah hriam ve fo loh chuan i thlarau nun hi angaihtuahawm viau ang.

Eng ilo tih nikhua a awm fo dawn a, i zirna hmunah te, pawnlam thilah te, thianzaho thleng pawhin mahni pual khawvel inneih chang a awm ang. Zalen taka nun hman hi a nawmzia te pawh i zirchhuak thuai ang. Mahse, zalenna hi a tha zawnga hmanloh chuan thang hlauhawm tak a ni a, chhiatna zakhua thentu a ni thei, fimkhur takin i hmang dawn nia.

Mihring sing tel zinga pakhat ve mai niturin i rawn inpu lut  a ni a, tu ngaihsak mah i hlawh kher lo thei. Mahse, nangmah leh nangmahah tih tur leh hmachhawp hlen tur neia lokal inih inhria la, i tihtur hlen chhuak turin midang tumah rin hman an ni dawn lo a, hlawhtlinna vantla chhar tur a awm dawn bawk hek lo. I vanneihna leh vanduaina chu i kutah a inghat tawp. Mahniin theihtawp chhuah tawp la, tu hriatlohin lo lut mahla, mite awh thamin hlawhtling takin i chhuak leh mai dawn nia.

Kan damchhung khawvelah chuan kan vanglai hun hi hun rangkachak a ni a, kan la hriatreng tur leh kan la sawi nawn leh fo tur chu kan vanglai hun hmandan te hi a ni dawn a, mahni mai nilo midangte tan pawha chhinchhiah tlak kan hnutchhiah theih hun tha a ni. A hranpa in a thlalak emaw, a thu leh hla azawngin lehkhabuah emaw kan hnutchhiah lo pawh a ni thei. Mahse, mite thinlungah kan hriatloh laiin kan lo ziak ru reng thei.

A ni, kan damchhung tawite ah hian kan beisei leh beisei loh thleng kan tawh chang a awm, kan Damlai Lung hi kan tumlohna hmun deuh deuhah te hian kan phun nawk thin. Mahse, thihhnu lungphun nalh leh ropui tak ai chuan damlai lungphun hriatreng tlak chu a hlu zawk daih lovem ni? Chutiang chuan Hyderabad khawpui ropui takah hian i ‘Vanglai Lungphun’ hi hriatreng tlakin i hnutchhiah ve dawn nia.

(…………………….duhsakna nen….. HZ Siama)

 

Inring renga awm

‘Amaherawhchu fimkhur rawh u, chutilochuan ei puar lutuk nen, zu ruih nen, dam chhung khawsak ngaihtuah nen, in rilru a khat lutuk hlauh ang a, chu mi ni chuan thang awk angin thawklehkhatan in chungah a lo thleng phut ang. Chutiang tak chuan lei chung zawng zawnga awmte chungah chuan a thleng theuh dawn a ni. Chutichuan chung thil lo thleng tur zawng zawng chu pumpelh tlakah leh mihring Fapa hmaa ding tlaka ruat in nih theihna turin, eng lai pawhin tawngtai chungin ngaihven rawh u’ Luka 21:34

‘Buaina ram khawvel’ an lo ti mathlawn lovin, kan tunlai khawvel zet chu buaina hlirin a khat a nih hi maw! Ram leh ram, hnam leh hnam an inbei mek a, indo thuthangin kan nitin chanchinthar a luah khat zo a, inngeih tlang dial dialin awm ila, kan khawvel hi kan tan a tawk viau tura ngaih anih nen, hmun zau takah hian kan leng lo lui tlat a, hmun inchuh, ram inchuh, neih inchuh leh mamawh tawk bak um hian kan buai nitin a, hmun ralmuanga awmte pawh duhamna in chintawk tih a nei silo a, inneih tam siakin kan phe suau suau mai chu anih hi.

Kan mamawh kan neih siloh neih tuma hma kan la hi chu a hriatthiam awm a, kan neih chuang liam leh dahthat tur lehzel tihpun kan tum hi chu hriatthiam a har deuh thin. Chu tak mai chu kan khawvel thanmawhbawk ni pawh hian a hriat. A sum leh pai lama ngah kan tum lutuk avang hian kan khawvel hi kan chingchhia a, chhiatna kawngah kan inbarh lut mek chu a nih tak hi. Mak tak a ni! A nei tam apiangin neih lehzual kan tum a, enga hman kan tum nge lah hriat nisuh, a tam thei ang ber dahthat kan tum tlat nia.

Pathian lama kan thanmawhbawk pawh hi kan duhamna hi a ni ta. Tunhma angin zu leh sa, sualna pawnlang te hian min bawhbuai vak tawh lo. Sual hman pawh hi kan awm tawh lo a, ‘ka hman lo’ chhuanlam hi min tibuai tu a ni tawh zawk. Pathian ngaihsak hmanlo, mihring pawh ngaihsak hman chuang lo, kan lei taksa leh nunna pawh hi ngaihtuah chet chet chuan khawvel thil ‘materialism’ thil duhna avang hian kan van tirethei tak em! Anihna tur angin kan ngaihsak hmanlo, chutiang atang chuan thih hnu khawvel ngaihsak hman hi chu inbeisei lo law law ta ila.

Kan Pathian thu in khawvel tawp dawn lama thil awm tur a sawi ‘mahni inhmangaih’ leh ‘tangka sum ngainatna’ hian kan khat zo ta a, Pathian thlamuanna ai chuan hausak leh neihnunna hian min thlamuan tawh zawk a, Pathian felna rinchhan ai chuan a langa sual kawng zawhlo kan nih hian fel kan inti tawh zawk daih a, Pathian in min hruaina lam um ai chuan mahni hriatna leh mahni ngaihdan umin kan hmanhlel tawh a, zu em chu rui lo mah ila, khawvel hi chuan ruihna hlo chi dangin min hrai rui chiang khawp mai.

Kan thihni tur hi tumah hria chu kan awm lo a, lo thleng thut thei reng a ni tih chu kan hre vek thung a, inring leh inpeih tum erawh kan awm lem lo a, inring lo in kan liam a, midangte lahin ‘a va mak em’  ti chungin kan thlah liam bawk a, engdang vang a ni lo e, kan rilru hi he khawvel thil hrang hrangah hian a khat liam zo ta a, Pathian thu ngeiin min lo hrilh lawk hi kan tawngbaw chho mek a ni.

A hring ahrana Pathian lokal beisei, chumi hun atana inring zawk hi kan ni deuh fur a, hman atangin chu hun ban thleng chu kan la awmlo chu ania, mahse, chu ngaihdan hmang chuan mahni leh mahni hi kan inbum tlat a, kan thla kan timuang lui a, Pathian hi van chung sangah khian rawn kal ta tak tak se, kan inpeih meuh em chu hriat nisuh, chu hun atana thlamuang tlat kan ni hi mak tak a ni. ‘Bumin awm suh u’ tih zawng zawng hi kan nei zo ta a ang.

Kan Pathian thu chuan kan dam chhungni thangawk ang maia thihna thanga a awh hun pawha Pathian hmaa ding tlak niturin min fuih a, kan inrin loh lai hian thlanmual lamah min la zawn liam ve dawn a, inring veh vawhin kan thihni hi kan hmachhawn kher lo thei. Mahse, Pathian Fapa hmaa ding tlak ni tur erawh hi chuan kan nitin hun hi kan hmachhawn thei thung. Khawvel chu a kal ngaiin a kal reng ang a, keini erawh kan kal ngaiin kan kal reng dawn lo. Khawvel a kal ngai reng avanga thlamuang thei kan ni ngawt lo tih hria ila, midangte avanga thlamuang thei pawh kan ni hek lo. Mahni theuhin Pathian chu kan la hmachhawn dawn a, chu hun atan chuan mahni theuh kan inpeih a pawimawh bawk tih hi i hre thar leh ang u.

Atchilh atthlak

Khawhar in kan kal haw lam a ni a, a hma atanga lo inthurual ta na chu remchang a awm mai, ka thiannu chuan min biak a, ‘Aw’a ti a, kan inkar hmangaihna bul tanna chu a ni ta.

Mihringa hmangaihna lo piang atanga piang chhuakin, hmangaih taka chawilen leh enkawl ka ni a, ka nun liamta ka chhuikir theih chin atang pawhin kawng hrang hranga hmangaihna ka dawn zawng zawng hi sawi sen a ni lo. Chung piahlamah ka dawn hmangaihna te hi ka phu vanga dawn an ni lo asin. Chutiang khawvela seilian ta chu hmangaihna bual at a ka awm hi inthiamlo tur niin ka inhre lo a, ka dawn thin hmangaihna hlu tak atanga ka zir chhuah hmangaihna chu lemchannna hmanraw rapthlak tak a ni thei tih ka ngaihtuah ngailo pawh inthiamlo tur niin ka inhre lo.

Khuanu zahngaihna hnuaia seilianin, an sawi nulat te pawh ka lo hre chho tan a, phak tawk incheina nen hi chuan darthlalang hmaah pawh ka lawm ru ve hle thin. Ka khawvel hun tawn chhoh chuan ka hringnun hun hlimawm lai ber hmachhawn turin min buatsaih mek a, chumi ina a ken tel pawimawh tak hmangaihna luipui dai tur pawhin ka nun a inpuahchah mek a ni. Mahse, a hunlai khan chutiang tak chu a ni tih zawng ka hre bik lo, tun tlai khaw hnua ka han chhui let hian ka hrethiam ta deuh chauh zawk a ni.

Nia, Siamtu siam dan phungah‘Mipa ah leh hmeichhia ah a siam a, inhmangaih tawn a, inkawprem turin’ chu chu Siamtu remruat, sual kai lo a ni lo vem ni? Zirchiang a duh thlang tur chu ka ni nameuh mai. Mahse, famkimlo hringfate zingah famkimlo chunga hmangaihna dawng thin hian eng thlitfimna nge ka hman chuan ang? Ka dawn thin hmangaihna chu ka phu vanga ka dawn ni ta bik lo chuan; keipawhin ka hmangaihna chu ka duhzawng tlangval hnenah ka hlan a, chu ka hmangaihna chhan a a awm ni a ka hriat tluka hlimna kha nei leh thei hian ka inring lo.

Chutiang chuan kan inkar hmangaihna chu lo tiakin, a thang lian chho ta a ni. Kan inkarah ka han ti tak na in, ka ngaihdana kan inkarah a ni a, tun hnu a ka chhui kir leh hian keimah chauha hmangaihna bul tan ni zawkin ka inhria a, hetia sawithei chu ka ni lo. Mahse, a hunlai khan chu chu ka hriatthiam dan a ni a, ami hmangaihna chu ringhlel lam zawngin ka ngaihtuah ngai lo hrim hrim.

Khawvel hun inher zelah phak tawkin hmangaihna khawvel chu kan han hmang chho ve a, thawnthubu a kan chhiar lungkuai leh ngaihnawm ang hi a lo ni ngawt lo tih te chu atak a zir chho in, a changin kan hlimpui a, a changin kan nawrhpui a, intih lungawi loh viau tum te kan nei a, engtin emaw kan in thawidam leh a, a changin thiante ti ti titamtu kan ni a, a changin an hlimpui ber te kan ni thung.

Thiante nen lenvah nikhua kan nei thin a, hlimawm ka ti thin. Chung nikhua chuan ta neih deuh ka tum thin a, a chang hi chuan ka hnawk tep thin ta awm e. Chutianga an han chhuahvah takah chuan zu in ve zeuh chang te pawh an nei thin a, a bikin Pathianni tlai len hi chu zu dawrah an tawp tlangpui, chung tum chuan inthlahrung deuh hian ‘min lo nghak lawk rawh’a ti thin ang.

Vawihnih khat ka nghak tih loh chu ka hawsan mai thin. An hunlai ngaihtuahin thiltih awmlo lutuk a ni lo a, ka khap ve tho nachungin ka khap na lutuk ngai lo. Tin, tlema an han in hi chuan phur tak hian an lo leng ang a, zan khaw tairek thleng hian kan hlim pui thin asin!

Hmeichhe dang a ngaihven awm hi ka hre lo a, chutih avang chuan min duh ta ber erawh chu a ni bawk si lo. Ami ngaihdan hi hriatthiam har ka ti thin a, ka zawt ve thin. Mahse, ka zawhna ang tawk a chhang a, han chhuizui tur a hnutchhiah ngai lo. Hmangaihna tih vel hian a lung a len em em lo anih loh pawhin hmeichhia hrim hrim hi a rilruah an tla na lo ni hian ka hre ber.

A chang hi chuan ka duh aia a lerh tum a awm a, mahse, mipa zawk a ni a, hmeichhe dang a lo chhaihfiam chu chuti taka hawthei niin ka inhre si lo, khawilo chhuahdun nikhua ah a nghaktu ah ka tang fo a, engemaw avanga in tih lunghnur tumin a tlawm zawkah ka tang bawk a, ‘mipa zawk a ni a, a tlawm hreh thin te pawh a ni mahna’ ka ti thin.

Mahni phak tawkah duhthu ka sam thin a, Ani min duhna chuan ka duhthusam a pha lo hle hian ka hre thin. Kan awmdan thenkhatah hmeichhia zawk mah ni ila, chhuahchhal ve deuh zauh chang te hi ka nei thin a, mahse, engah angai lem hlei lo a, a ruk tak chuan ami hmangaihna chu khingbai deuh ni hian ka hre thin a, chung han fiah chhuak tur erawh chuan ka finna hian a pha bawk si lo a, ‘ka duh fir mah mah a ni ang e’ ti a inhnem lungawi chang pawh ka ngah thin.

Chutianga inzui ta fo chuan chhun leh zan duhthlan theih loh chang a nei fo a, a hmun hma pawh duh thlan reng theih a ni lo. Engemaw chang chuan thiante nena intihhlimnaah a ni ang a, engemaw chang chuan khawilo kawngkam hmun reh takah te pawh a ni ang. A chang chuan pawl hnatlanna hmunah te a ni a, a chang chuan kan pahnih chauh a ram hnathawhna hmunah te a ni bawk. Chung karah chuan ka zahawmna ka vawnhim reng theih loh chang a awm a, ka vawnhim duh kher loh chang a awm bawk thin.

Hriat loh karin hun pawh a liam chak a ni ang. Kum a hlui a, a lo thar leh a, kum chhiarah kum thum zet kan lo chhiar zo ve ta reng mai. Hunin min kal thui pui ang zelin kan inkar nun pawh a kal thui zel a, Mipa in nula an ngaizawng a, an rilru leh ngaihtuahna a an umzui ngut ngut hi a tak anih chuan hmeichhia pawh kan lo ni ve tho a nih tak hi. Mite chuan ngaihzawng an nei thin a, kei erawh chuan ka atchilh a ni.

An sawi thin,‘nikhua lo rei zelah taksa leh rilru pawh inthlak danglamin, duhzawng te pawh hi a inthlak ngai’ tiin, mahse, ani ka duhna chu inthlak a hnehin a zual zel a, ka hmangaihna chuan ka duh bak thlengin min hruai ta a, dai loh tur thlengin kan dai ta a ni.

Heng hnu hian remchang a awm chuan ka taksa chu a ta a ni ta a, mak taka hnehin ka awm a, keima taksa chungah ngei pawh thu ka nei thei ta lo fo mai. Ka awmdan ngei ngei chu hriatthiam loh chang ka ngah a, ka duh loh kawng ngei mahni duhthlanna si a ka zawh thin te chu a hnu lawka ka nun tihreawmtu a ni fo a, tanpuitu ngai em em mahse tanpuitu au ngam bawk si lo ang hian ka nun chu a hrilhfiah berin ka hria. Engnge maw chang hi chuan innei mai tur angah te pawh ka in mitthla thin a, mahse, ani erawh chuan chutiang lam min hmanhmawh pui si lo. Kan chungchanga thenrual ti ti hriat hreawm ka hre fo a, chungte pawh chuan ka nun dinthat leh duhin min fuih thin. Mahse, ka tum zat zet ka tlukpui lawi si a, chhungte leh lenrual tha te chu sawiloh, keimah leh keimah ka inzilhna te lam chuan tuihawkah a luang ral hnem ta hle mai.A dika dik chuan a laka ka hmangaihna chu hnukkir a, min hmangaihtu dang beisei pawh ni ila, ka thiamawm alawm, mahse, chutiang ngaihtuahna ringawt pawh chuan ka nun chu min tihrehawm lawi si.

Chutianga kumhnih zet kan inzui leh hnu chuan ka chunga khuanu remruat chu ka tawng baw ta a, fa ka pai ta tlat mai. Beiseina thar ka nei a, ka fa lo piang tur chuan min suihzawm ngei ka beisei a, mahse, beiseina lothlawn a ni. Chutah zet chuan ka nun hlimna leh lawmna vul chho chuan a kir zawngin min kalpui ta. Keimaha a duh chu a hmu kim a, ka lakah a hla tan ta. Ka ngaihtuah chian poh leh mahni inthiamlohna leh insitna in ka khat a, siamthat theih rual lah a ni si lo. Chutiang em em thleng turah ka in ring ngai lo a, mahse, a thleng tlat si, ka duh emaw duhlo emaw mualpho chu a thuaha phurh a ngai ta a, hreawm ti chungin ka hma hun tur ka suangtuah thin.

Keizawng hmangaihna in a din chhungkua atanga piang ka ni ka tih tawh kha. Mahse, ka fa lo piang tur erawh chu dinhmun hlu tak chu ka chhawm tir zo dawn ta lo. A khawvel hun tur ka han ngaihtuah sak hian mahni mai ni tawh lo a, mahni rila rah ngei phurrit siam saktu ka ni tel ta chu rilru a hrehawm tak meuh meuh. Ka lo hlimpui thin hmangaihna chu ka tahpui ta fo a, darthlalang hmaa ka lo lungawi pui thin ka taksa chu nung tlak lo ah ka chhuah a, thih daih mai te ka duh thin. Mahse, thih em zawng ka hlau viau lawi si.

Heng hnu hian kan inkar chuan zuih lam a pan a, a tum reng nge hmundangah hnathawkin min awmsan a, theihnghilh thei lo mah i la, hriatreng chu ka tum ta lo. Ka nun chu dinthar leh duhna nghet tak nen ka thuthluk a, hetih hun lai hian ka nau pai vang nge chu ka hre lo, khawsik ser ser te, awm nawm loh leh insawiselna tur neuh neuh hi ka nei reng mai a, a khat tawkin ka in entir a, damdawi eng eng emaw min lo chawh thin a, thatpui teh ual chuan inhre lo mah ila, min chhawk ve viau thin.

Kum tawp lam kan lo hnaih leh tawh a, zan boruak pawh a thiang nuam leh tawh hle mai. Ralkhat hriat phak tawk ah fak hla sak ri a ri riai riai a,

‘awmlai vei leh lusun fate chantawk hi dawn ve teh,

Hnutiang mual liam hnu ngaiin an tap e’ tiin.

Damdawiin khumah ka mu a, hun liamta leh ka tun dinhmun te nen chu hla chu ka ngaihtuah chhunzawm a, kan hunpui neih ang chhun chhun hlim taka kan lo hman liam tawh dan te, hmangaihna in ka mit a lo tihdel dan te, ka chan tur dawn lo a min liamsan tak dan te chu thawnthu ngaihnawm an chang zo ta si a, kum dangah chuan hmangaihna ni a ka hriat nen khan ka lo hmang thin a, tunah erawh chu hmangaihna chuan min hnuchhawn san ta si. Lungleng taka ka lo ngaihthlak liam ve tawh thin kha tunah zawng nunhlui min hriatchhuahtirtu a nihna ringawt pawh tawrh hrehawm a ni ta.

Chu natna khum atang chuan damin ka tho chhuak ta lo. Ka fa pawh damin ka hring lo a, keipawh mumalin ka harhchhuak zo ta bik lo. Mumang nen ruaia hun engemaw chen ka hman hnuah ka nunna chuan he taksa lainatawm tak hi a kalsan ta si a, Ka pian hma atanga ka hun tawp thlenga hmangaiha min enkawltu te ka hnutchhiah theih chhun chu ‘AIDS vei taksa leh chumi avanga fa lu hloh’ a ni ta.

Hetiang nun hrehawm tak paltlang hi ‘Siamtu min siam chhan a ni dawn em ni’ tih te ka ngaihtuah a, ka lo atchilh hmangaihna chu atchilh atthlak a va ni em, ka umphak ngai loh tur um khan ka nun ka lo thap a, mihring lam thlirna atang chuan natna tihbaiawm tak AIDS avanga boral dun kan ni thei e. mahse, kei ka tan chuan ka lo atchilh thin hmangaihna avang zawka AIDS chu hlawh chhuak ka ni. Keia thu nise, thihchhan ziahna ah te chuan ‘Hmangaihna’ tih hi ziah ka duh asin.

Hmanah Khawhar in atanga ka hmangaihna chu chhem nungin tunah chu hmangaihna tawpna atan Khawhar in bawk ka hnutchhiah ta. Hmanah chuan hmangaihna rochung haw ni a inhria in hlimna luangliam nen zan ka mu a, tunah chuan mihring te tana rochun theih hnuhnung ber thing ‘KUANG’ chhungah inchhirna tawp lo a inchhirin zalh ka ni ta thung. Khing hun liamta zawng zawng khi ka taksa chhin hnan tu kilhbehna chhut rik kauh kauh lai chuan ka ngaihtuah kir leh a, chu kilhna chuan ka taksa chauh a kilh hnan a ni lo, ka thlarau nen chatuan atan min kilh hnan ta a ni.

Hyderabad

Zan Duhawm

“Riangvaite hnênah Chanchin tha hril tûra mi ruat avângin Lalpa Thlarau chu ka chungah a awm; Ani chuan salte hnêna chhuahna thu leh, Mitdelte hnêna mitvâr neih lehna thu sawi tûr te, Tihduhdah tuarte chhuahtîrna tûr te, Lalpa lungawi kum thu sawi tûr tein Mi tîr a ni,” Luka 4:18

‘Awmlai vei leh lusun fate

Chantawk hi dawn ve teh’ ti a fakhla zairi chuan chu zan boruak thiang nuam tak chu a tuam a, Van sanga arsi eng te pawh chuan engemaw zawng takin hlimna biahthu min hlan ni hian a hriat. Hmana Bethlehema zan khawhar lo chang tawh kha tawmpui thei hialin ka inhria. Naupang hlim nui ri khawi in ber atang emawa lo ri chhuak te chu zan dangah bengchheng lo ti thin mah ila, zanin atan chuan lung ti leng an va ni em!

Khawlai chu zan dang ai chuan a reh hle a, tum danga buai leh hmanhlelh, ‘a thlen hmain a lo chatthla hman em lovang chu’ ti a enzui ngai te pawh zanin chu hmuh tur an awm lo. A inlar chhun te pawh hmanhmawh lo leh thlamuang tih hriat taka insi riala kal te, an hmel han en pawha khawvel thlahlel aia ‘khawvelin a thlahlel zawk ang a’ tih tur te an ni. Zan dang zawnga ninawm chang thin, chu kawtthler te chu chu zan atan chuan hmun nuam leh lung tileng an chang zo vek mai.

Kan police leh mahni thua dan kengkawh thin te pawh zan dang ah chuan ‘DAN’ hmanga midangte dawr thin an ni. Zanin ah erawh dan chungnung zawk, ‘HMANGAIHNA DAN’ hmangin tuallai an fang a, chu zan in a ken tel ‘Hmangaihna Dan’ hnuaiah kawngkam vela thuthmun lo rem leh hmangaih biahthu lo sep te zahngai taka an va dawr han hmuh chuan ‘kan kumtluan Dan nise’ ti a duhthu lo sam hnan mai te pawh a awl.

Khawi laiah emaw chuan thalai rual fakna hla nena tualfang pawh tawn tur an awm. Chung zingah chuan hruaitu tawrhhlelawm ve tak tak i lo tawn tawh te pawh an awm maithei. Mahse, zanin atan chuan tumah chutiang awm hmel an awm lo vang a, tupawh mai chu naute tan belh nuam leh zangkhai, an tana malsawmna nih tum, a hlim ber ber leh inphah hnuai ber ber an ni. Khawilai Siamtharlehna Camp a lut zo chiah an ni hran lo. Chu zan chuan ‘Tlawmna Nun’ a rawn keng tel a ni zawk.

Thilpek lama thahnemngaihna thar te pawh chu zan chuan a thlen thin asin. Khawilai Hmangaihna in emaw, Fahrah chawmna in emaw a thilpek pek tur nena inphur bawr te chuan tudang hi an ngai lo. Anmahnia thawk midangte tana inpek duhna chuan an robawm a karhawng a, an neih thil tha ber, sum leh pai te chu midangte tan an serhhrang a, kumtluana an lo theihnghilh tawh ‘Midangte’ chu chu zan chuan rawn hriat thar tirin, ‘Midangte Hmangaihna’ in an robawm te nen an inphur liam hmanhmawh thin asin.

Inchhungkhurah inhmangaihna leh inlainatna te chuan a sir kil lo chang kumtluan tawh mahse, chu zanah zawng a chhunglum luah ngei an tum thin. Nu leh paten an fate, faten an nu leh pate, an tel lo chuan chhungkua an awm thei lo tih an inhriattir tawn a, zan dang zawnga zanriah kil ho ngawt pawh inthurual hleitheilo khan chhungkaw kim lo chuan zanriah buatsaih an tum thin lo.

Ni e, chu Zan chu Khawvel tan Zan danglam, Riangvaite tan Zan duhawm, Sual bawiha tang te tan Zalenna, Hmangaihna bosan tawh te tan Hmangaihna din thar leh Zan a ni. Chu Zan chu Nang leh Kei Chhandamna tura Pathian Fapa lo pian zan chu a ni a, Van khua leh tuia lawmluh kan nih leh theihna tura Pa lungawi kum bul tanna chu a ni ta. He thu ropui hi he Zan chauh lo hian hrereng thei ila, khawvel hi a va danglam dawn em!