A tlaran zawng leh a peipung zawng

 HMA Day hmangtu kan thalai fel tak tak te chibai ule. Vawikhat atan kan lo piang a, kan tum leh hriatlawk pawh niloin, Hyderabad khawpui nuam tak maiah kan lo tla lut ve a, kan hun liamta lamah kan ngaihtuahna kan senglo ang bawkin kan hun lo la awm tur atan kan ngaihtuahna kan seng chuang lo mai thei a, kan nitin hun hman mekah kan nuam tih zawng anga kan awm theih chuan chu bak han beisei leh chuan tur kan hrelo pawh a ni thei e. Nia, Vanglai hunah hi chuan engmah kan rilru han kamtu hi awmlo se, pangdamin awm ila, ngaihzawngte pawh nei rei rui ila kan nuam tih zawng anih chuan; anih loh leh kan chakzawng ang ang eiin in ila, rilru hahna tur reng reng nei hmanlo lekin phak tawk zelah nun hi chen ila, vawikhat pian manah pian man a awm nge nge ang chu.

Kan Pathian thu chuan kan vanglai hun nawmzia hi min hriatpui a, chen tur pawhin min duh a, mahse, thil pakhat kan hriat reng tur chu ‘I Vanglai hian i Siamtu hre reng rawh’ tih hi a ni. Helamah hian heti zawng hian vawiin ni a lokal khawm te i han infuih thar teh ang.

Kan vanglai hun a ni emaw kan puitlin hun a ni emaw kan NUNNA hi chin hriat a ni lo a, engtik hun pawha liam puat thei reng a ni a, chumi anih avanga nun kherkhiap leh inveng reng renga hmang tur chu kan ni si lo. Chutianga kan nung a nih chuan dam hlutna kan pawh pha si lo ang. Sum leh pai te pawh hi a hlu viau na a, hman zawh puat theih a ni a, thla tira nei ve im em pawh thla tawpah chuan a thir nawi dap khawm leh rak rak thin te kha kan ni a, chumi avanga inren reng reng leh chhut thlip thlepa hman erawh chuan sum hlutna kan tibo leh lawi si ang.

Kan ngaihtuah ngai emaw kan sum leh pai te hi a tlaran zawng leh a peipung zawngin a hman theih a, hmana harsa ve tak tak ni a kan hriat te pawh kan el phakloha awm ta kan hre nawk ang a, chutih rualin hmana kan boss ni thin tuna min tlawntu ni leh ta zawk te pawh an awm thei e. Chung chuan sual kawng emaw an zawh tih lam a ni lo. An sum leh pai te a peipung zawngin emaw a tlaran zawngin an hmang tihna mai chauh a ni.

 Kan zirna kawngah pawh hian kan hun neih tha tak tak daihzai taka hmang kan awm laiin thenkhat chuan kan chenral mai mai a, ni khata darkar in ang nei theuh theuh pawh hi kan indaihzai hleih thei khawp mai. Engemaw apianga lang ve hman ziah tihah hlawhtlinna leh hlawhchhamna a innghatlo a, chungte chu tluk rualloh an awm nawk zawk. A hunlai chuan kan chhut si se lo a ni thei a, mahse, a tawpah a tlaran zawngin kan hmang nge a peipung zawngin tih hi chu a chiang mai thin.

Nun kan hman dan pawh hi a tlaran zawngin leh a peipung zawngin kan lo hmang thin a lo ni reng mai. Vanglai chen theuh theuh pawh hi ralkhat atanga inteh mai chi a lo ni hauh lo mai a, thenkhat chuan sum leh pai, zu leh sa nen vanglai hun an hmang a, ralkhat atanga han en mai chuan a awhawm viau pawh a ni thei a, mahse, heng hi chu a tlaran zawnga nun chen tu te an ni a, an tawpna a awhawm ngailoh.

A peipung zawnga hman hian mahni intihhreawm emaw chakzawng leh duhzawng ang pawh tih ngamloh emaw a ni ngawtlo a, fel tak leh thianghlim taka nun mai hian kan hriatloh karin kan lo peipung a ni zawk a, kan phak baka nawmchen kan tum a, a tha leh thalo tur pawh thliar phallo a kan han leng vel hian kan hriatloh karin a tlaran zawngin kan nun kan hmang a lo ni reng mai. Chu chu inhrilhfiah hranpa ngailo hian a tawpah a chiang thin.

Kan vanglai hun hi kan nuna a awhawm lai ber a ni a, sum leh pai chhuta kan chhut chuan kan hausak lai ber a ni. Chutih avang tak chuan kan hman dan hian kawngro a su bik em em a, kan la ngaihtuah kir fo tur, kan inchhirna tur emaw kan la lawm veng vengna tur emaw chu tuna kan thatlai hun kan hman danah hian a ni dawn. Kan tun hun hi a tlaran zawng emaw a peipung zawng emaw, a rah hi kan la seng thuai dawn a, kan damchhung a kan seng a awm ang a, kan thihhnua kan la seng belh leh pawh a awm dawn.

Tumah hi ‘Chuti chuan awm rawh’ inti rual kan ni tawhlo a, mahse, mi fing leh mi a hriat hranna awlsam ber chu a khawsak danah a ni. Mi fing chu a tlaran zawngin a nung ngailo a, mi a chuan a peipun lam a ngaihsak heklo. Thil zawng zawnga hlu ber Nunna hi a tlaran zawnga nunpui atan chuan a uiawm tak meuh meuh tih erawh hria ila, sum leh pai vang emaw, nawmsakna vang emaw, mi ngaihsan hlawh duh vang emaw mai mai hian tlaran nunin i lo nung dah ang e. Engkim dang zawng aia thil hlu Nunna hi peipung thiam thiam chu mi vannei, mi nihlawh kan la ni mai dawn a ni.

Beisei loh khanah

Hmangaihna avang leh min hmangaih ve ni a ka hriatna

vanga nei chu ka ni ngei a, mahse keiin ka hmangaih angin

anin min lo hmangaih si lo. Ani min duhna te chu tisa lam

duhna avang chauh te pawh a ni ta ve ang. Chutichuan

taksa hmunkhat, rilru hmun khat si lo hringnun kan chhiar

dun a, ka hlimna leh lawmna te ai chuan mittui nena hun

ka hman te chu atam ta zawk. Hun lo kal tur beiseina ai

chuan hun liamta thlira duhthusam chang ka ngah ta zawk

a, ka hringnun chuan a let zawngin hun a chhiar a ni ta ber.

Ka hun liamta ah te chuan mahni phulo a min lo hmel duh

vetu te pawh ka lo tawng tawh ngei a, ‘chungte nena dam

chhung ni chhiar dun ni ta zawk ila’ tih ngaihtuah chang te

pawh ka nei thin. Mahse, mumang thawhsan hnu an chang

zo tawh a, engtin chuan nge ka kohkir leh tehlul ang? Heng

ang ngaihtuahna te hi a hunlai khan ka duhthusam a la ni

ang tih ngaihtuah pha bik hek lo le!

Chutin thla a liam a, kumte hial a lo vei ta. Ka hreawm

tihna chuan nitin min delh rit deuh deuh a, hun engemawti

chhung chu amah hlata han awm te pawh ka duh ta hial a,

inthen em erawh chu ka la tumchhin ngai lo. Mihring leh

Pathian hmaa kan thutiam te avang chuan chuti maia han

kir leh thei ni in ka inhre bik lo a ni. Chutiang suangtuahna

ka neih chhoh mek lai chuan kan pahnih zawk atan kan

inpui lamah thla khat zenzawn chawlh kan nei thei ta hlauh

a, kan zin ta a ni.

16

Engemaw chang hi chuan nupa han nih ve takah mi han

tihhlim viau chang te hi a nei alawm, chumi tuma kan

zinkawng pawh chu a hlimawm tih loh rual a ni lo. Ka

hmangaihna avang chuan ami duhsakna te leh ami duatna

ve ang ang te chu ka hlimna a ni a, ka tlahlelh ber pawh a

ni lovem ni!

Kan hmun kan thleng a, kha chen inthen hnu chhungkua

kan han inhmu khawm leh a, min duhsaktu leh laina karah

kan han chetla leh chu ka hlimna te pawh a zual, hriat loh

chhungin hun pawh a liam chak kher mai. Theih nise hun

te chu chelhdina chamhlenpui mai ka duh ngawt asin, chuta

tanga a ngai ang tura han haw leh te chu ka hreh ngang

mai a, ‘chutiang chuan awm dun reng thei zawk ila’, tih te

chu duhthusam a ni. Chutiang ngawt erawh a ni thei si lo.

‘Hmana suihlung mu hnu atho leh thin, thinlaiah’ an lo ti

em ni kha? Hetianga ka awm mek lai hian ka thinlung chuan

hmangaihtu tak alo zawng reng tih chu ka man pha hauh

lo mai a, beiseina reng neih ngaihna pawh ka hriat loh lai

chuan hmana ka suihlung mu hnu ngei chu kaihthawhin a

lo awm tan si.

A hmel han en chuan ‘lungdumtu’ tia han koh duat em tur

ni si lo, a rual pawk tawk, han sawi zel takah chuan min

duhtu ka tawn hmasak, palai nen meuha rawn thawk tawh

a ni a, keimah zawk hian ka lo zir lo a, ka lo hnar anih kha.

Tun thlenga kawppui neilo a a lo la awm te chu angaihna

ka hrethiam pha bik lo va, zawh enah pawh ka en hek lo.

Inhmel hriat that lehna atangin kan tan a, a lo rei deuh a,

min rawn nel zual a, kan innel chho ta viau a ni.

Hmeichhe sihhnip emaw chu ka ni ta a ni lo ania. Hetih

hun lai te hian ka pasala tan chuan ka la rinawm em em a,

mahse ka rilrua ruak awm chhunkhah nghaka awm reng

17

chuan ka hriat lohin min lo hruai nasa hle alo ni a, ka

rinawmna te pawh chu alo nghing tan ta a ni.

Ani pawh a inthlahrung ve tho nachungin han inkawm hlim

zauh zauh takah chuan thu tam tak kan sawi dun ta fo a,

keimah mi rawn biak hnua midang tu lem a ngaihsak tak

loh dan te chuan mi hneh ta riau mai zel a, mahse, chutih

chung chuan pawm lai nei ka nih chu a hai ngai thung lo.

Keimah zawk chuan han hlimpui tur ka mamawh ve si a,

ka lo lawmluhna avang chuan a ngampa thei chauh zawk a

ni.

Thla a liam a, kan chawlh hun kan hmang zo a, huphurh

teh mah ila, ‘hmeichhe thu thu ni tawh hek suh!’Ani nena

cheng dun tura rinawmna thutiam kan tiam tawh ahnu

khawdang hawi thei ka ni ta lo a, beisei theih tur tingin

leng dang lo awm nen, ka haw ta te chu ka rilru a khingbai

ta hle mai.

Hun engemawti chhung chu dan angin kan han hmang liam

leh a, tunhma ang tho in a nunah chuan ka hmangaihna

hian hmun a chang mawlh si lo a, a chang chuan han thinrim

changte pawh ka nei ve. Mahse eng kan an phah thei chuang

lo. A hminga min lo duh der vetu han tawn nawn leh takah

phei chuan rilru pawh a lo chapo thei hle dawn alo ni a,

hawsan mai te pawh ka duh rum rum chang a awm ta mai.

Mahse, chu em zawng ka la ti ve fan a, mahse, lung hlui

zawng a leng a ni. Amah biak pawh leh ka duhna te pawh

a zual a, a ruk takin kawng ka dap chho tan ta.

Thil harsa a lo ni lo. Rei rial lo in ani pawh a rawn zin

khawthawng zui ve nghal a, a rawn thlen hlimin kan pahniha

awm laiin a lo leng a, ka pasal nen pawha lo inhre tawh

annih avangin kan inkawm hlim phian a, lo leng fo turin

kan inthlah a, chaweiah te hial pawh kan lo sawm tak kha.

18

Chumi hnu chuan kan pa office hlan te in a lo leng ta thung

a, a tir chuan ka’n duhlo leh dawn a, mahse a mak khawp,

duhlo mah ila, ka hnar phal si lo a ni. Ani chuan kan nupa

kar boruak chu a hre hauh lo a, pawnlamah chuan nupa

inhmangaih tak kan ni reng a, chu chu ani hmuh dan chiah

pawh a ni. Mahse, keimah chuan ka zir em avangin min

rawn hel ngam chauh zawk a ni.

‘I la pangngai reng anih hi’

‘Engti zawngin maw?’

‘I duhawmna ah te…’

‘Aw, keini zawng inchhung nuber chan kan chang tawh a,

engtin nge kan la pangngai theih tehlul ang?’

Ni, A mitah chuan ka la pangngai reng a ni ta ve ang. Min

hmangaiha min neih hial tum a ni a, tun hnu pawha a rilrua

ka la danglam lo te chu ‘Hmangaihna’ tak tak avang te

pawh a ni mahna! Chutiang chuan kei danglam tawh chu

danglam lo bula a han tal takah chuan rilru a lo nula thar

leh a, ka chen mekna hun chu thlawhchhuahsanin hman

hunah ka in lentir a, zalen nun chu ka inpe chawp ta a ni.

Kan inchhung boruak chuan nasa zawkin a tuar tan ta.

Tunhma angin ka nem reng thei tawh lo va, inhauh leh

intih thinur kan ngah chho zel a, inthen mai inpeih uaih

uaih in kan awm ta fo mai. Chutianga meisi rawn intan chu

a lo kangkai zel a, a chhem alh tu lo awm bawk nen, hun

engemawti chhung lekin ka rinawmna thutiam chu phatsana

midang hnena hmangaihna hrui thlun ka inpeih ta at mai.

Ani lo zin pawh chu engdang vang ni bik hek lo, a rawn

zin chhanin ka lo zir bawk nen, a cham rei ta phian a,

chung chhung chuan remna saui tan dan tur te kan rel fel

ta hial a, a haw ang a, rei rial lo in a lokir leh ang a, he in

19

leh min awpbettu hnen ata hi ka chhuak zalen tawh ang

tih chu ka hma hun thlir a ni ta.

Chutiang chuan kan inrem a, min hawsan a, a lokir leh hun

chu tlumtea thlir takin ka lo thlir ta a ni. Chutianga hun a

kal bek bek lai chuan inthen phawt ila, midang te hmuhah

pawh a mawi zawk ang a, in khat atanga in danga han

chuankai hlawl chu ni em em lo deuha hriatna te ka han

nei hnuhnawh a, pawnlam landanah chuan nupa inhmangaih

tak kan nih avangin chutiang chu an ring pha ngai dawn lo

tih te chu ka ngaihtuah a ni. Mahse, enge lem chuang? Ka

nuna thu neihna chu ka duh anga ka hman lohin midang

duh anga ka hman tur em ni ang?

Rei rial lovin ka nghah ‘tlumte thlira ka lo thlir’ pawh a

rawn inlar leh thuai a, mi lam turin a rawn thawkchhuak

reng bawk a, mahse, chumi zan ber kher chu kan nupa kan

lo inhau na deuh a, kut hial min thlak avangin ka tuar thiam

lo em em a, a mi vuakna vual te chu ka han en thin a, ka

lung hi a awi lo a, ka tap a, ani lokal pawh ka lo hmu duh

lo a, ka thinrim rilru na chuan engkim mai chu ka hnar vek

mai si a, a tum hnihna atan ka lo hnar leh ta a nih chu! Ani

pawhin kan chanchin hre lo chuan min nawrlui lo a, min

inthiar fihlim san leh ta rih a. Ka awmdan chu hre ta zawk

se min hruai lui duh hial awm si a.

Tuk khua a lo var a, rilru fim te ka put leh tak hnu chuan

rilru a lo dam leh ta deuh a, ‘ka lo zui ta mai lo chu’ ka tih

rualin ‘a zia tak a awm e’ ka ti a, mahse inthen chu ka la

inpeih at reng tho mai. Mahse, ani lam chuan min rawn

chhu zui ta hauh lo mai a, ka rilru ka thlak leh ta ah angai

a ni ngei ang. A awm ve tho e, tih tak takah chuan tuna ka

pasal ka hmangaih hi ka hmangaih em a ni. Anin min min

hmangaih ve lo mai pawh a, min hmangaih ve phei ni se,

20

ka nun hian tudang a awt hian ka ring lo. Hetianga min

hmangaih lo chunga pawha ka pawm tlat thei reng mai hi

mak pawh ka inti hial zawk thin.

Chutichuan ngaihdan tur tawk ka nei thiam thuai a, keiin

chet ka lak thuai loh chuan ani chu han beisei leh ngam tur

ka ni lo tih ka inhria a, ka duh tak tak anih chuan engemaw

tal ka tih thuai a ngai a ni.

Ka insiam a, amah hmu turin ka chhuak ta ngawt a, kha

chen ka lo duan tawh chu chuti maia thamral tir ngawt chu

nithei in ka hre lo. A thlenin lam panin lirthei ka la phei a,

in neitunu in min lo chhawn a, an khaw lama haw tura a

chhuah tawh thu leh ka la nan hman a beisei thu min hrilh

a, hmanhmawh takin Bus chawlhhmun lam chu ka pan zui

leh ta a ni.

Bus chawlhhmunah chuan ka han hawi kual vel ngial a, ka

duh leh beisei chu ka hmu ta mai lo tlat. A bula lo awm

remchang te chu kan zawt kual deuh a, Bus chhuah tawh

thu chu min hrilh a, ka tum taka chu enge tih hre lo mah

ila, chutiang anih tak nuaihah chuan ka bangbo ta hle mai

a, beisei tur dang nei chuang ta hek lo le, phur lo tak chuan

ka kir leh ta a ni.

Kan in ka va thleng a, ka rin loh tak maiin ka mi zawn

zawk chuan min lo nghak reng mai a lo ni a, mak ti tak in

ka melh reng ringawt a, ani lah chuan eng sawi ta lo chuan

min lo melh ve reng bawk a, ka harh chhuak phut a,

inthiamlo tak chuan ‘ka rawn zawng che asin’ ka ti a,

Ani chuan hmanhmawh lo tak maiin ‘kei pawhin ka rawn

zawng che alawm’ ka melh zauh a, ka mit ka la sawn leh

thuai a,

‘Eng atan nge?’

21

‘Nang zawk chuan eng vanga min rawn zawng nge i nih?’

‘A…. rawn zui mai tum che ka ni’

‘Ani maw! Kei chuan then fel tum che in ka rawn zawng

che asin’

Kan inthlahrung thar leh hnuhawh hle mai a, ‘Ni e, ka

thiamloh a ni’ ka ti a.

Ani chuan ‘Ni lo ve, ka thiamloh zawk a ni. keiin ka duhna

che hi hmangaihna a tling pha in ka ring ta lo, hetianga i

pasal nen induh taka in leng dun ka lo chawkbuai ve sek hi

ka dai loh tawp tur ka dai niin ka inhria a, ka inthiam thei

ta lo. Khami zana min zui ta mai lo khan hmangaihna hi

engemaw anih le tih min ngaihtuah tir nasa hle a, hre famkim

lo viau mah ila, mahni hmasial taka ka lo duhna che hi

hmangaihna niin ka hre thei lo. Ka ngaihtuah tak zelah

chuan in pahniha hnenah hian ngaihdam dil tulin ka hre ta

tlat mai a, ka ngam loh atalangah tun thleng hian ka la haw

lo a, haw luih pawh ka tum a, mahse, ka rilru a dam thei si

lo va, zah dawn lo in in mi ngaihdamna dil turin ka lo let a

ni’

Ka rin loh lam lutuk chhanna chuan sawi tur pawh min

tihre lo tak meuh meuh a, ka ngawi reng a, ani lahin sawi

leh mai tur hre bik hek suh! ngaihtuahna dang daih pu in

kan in din chilh reng ringawt a, thil awm danah chuan ka

buai zo ta a, a dawnsawn dan tur pawh ka hre lo a ni.

Chutih mek lai chuan zualko a lo thleng a, ‘I pasal

damdawiin ah an Admit a nia’

‘Engvang nge?’

‘A zu in vang a ni awm e’

22

Ngaihtuahna mumal lo tak nen Damdawiin kan thleng phei

a, he khawvela kan hreawm zia hi damdawiin ah hian a lo

lang chhuak a nih hi, natna hrang hrang avang chuan mi

chitin chitang an lo awm a, chung zingah chuan ka pasal,

ka hmangaih tak hrehawm tuar chu hmuh hrehawm ka ti

kher mai.

Eng dang sawi tur pawh ka hre chuang lo, a tuar lai hmel

ka han hmu a, keimahah hmangaihna awm reng thin chuan

amah ka hmangaih tawk loh zia hmangin thiamloh min

rawn chantir a, mahni inthiamlohna in ka lo khat zo ta

a,”Ka thiamloh a ni, ka hmangaihna che hi mahni tan ka lo

khuahkhirh alawm, min ngaidam ang che?”

Harsa ti takin min lo chhang a “ni lo, keimah zawk hian i

hmangaihna ka lo pawngsual nasa hle a ni, ka duhzawng

leh nuam tihzawng um khan hun ka lo hmang thin a, ka

nunah mahni ka lo indah pawimawh thin em a, tel ve na i

nei ngai lo a ni, min ngaidam ang che, kan intawn hma

atanga ka nun min eichhetu chu then duh lo in ka chunga

Khuanun ka tawn tura a lo ruat lawk chu ka lo tawng baw

ta anih hi, hriatreng tlak nun ka hnutchhiah ta lo che a ni

e” a ti a.

Ka nun hi bul tan that leh ka duh fo dawn a nih hi!