Chandamtu Leh Chhandamna Kawng

Tin, LALPA Pathian chuan, "Ngai teh u, mihring chu a chhia leh a tha hriain keimahni ang a lo ni ta; tunah chuan a kuta banin nunna thing rah chu lova eiin, kumkhuain a nung dah ang e," a ti a:chuvangin LALPA Pathian chuan amah a lak chhuahna lei chu let turin Eden huan ata chu a tir chhuak ta a.Chutichuan mihring chu a hnawt chhuak ta a. (Genesis 3:22)

Thilsiam leh mihringte kan danglamna kan zir ho tawh kha, Pathian ropuina kan chan zawh tak loh dan pawh kan hria e. Mahse, hmangaihtu Pathian hian min hmangaih zui reng mai bawk si hi a buaithlak lai chu a ni. Min siamtu lu hi chu kan va tihai ve chiang em!!

Kan Pathian Chhungkaw zinga mi nihna chu Hnawhchhuah leh makchhiat tawk mihringte chuan kan duh emaw duhlo emaw kan chang thei tawh lo. Kan nihna dik tak zawk chu keimahni duh leh duh lohah ni lo in, Ama min duhlohna avang zawk chuan Van khua leh tui nihna chu kan banphakah a awm tawh lo ani. Kan fel leh kan sual te chuan chhungkaw mi nihna ah min hlangkai zo lo.

Mahse, Pathian hmangaihna chuan min la hmangaih reng bawk si a, a chhungkaw mi nihna te chu min hlihthlak sak vek tawh mahse, Chatuana hrem hmabak maia kan awm chu hmangaihtu tan chuan en liam a har a ni ang. Assembly session koh ani leh ta a, kan zawm tur dan an lo duang ta rup mai. Chu chu kan tan van kalkawng, van khua leh tuia lawmluh kan nih leh theihna tur atana kawng hmasa alo ni ta.

Rahka sawm lek hi ilo zir chiang lawk teh ang. Keimah lo chu Pathian dang reng reng i nei tur a ni lo (Exodus 20:3) – Lalpa Pathiana neitu I ni a, milem pathian emaw siamchawp emaw ngaihtuahna atanga din chawp emaw be lo in Amah chauh chu i biak tur, i Pathian ani. Lawnchhuak thei ah inngai ang.

Milem siam chawp leh thil, a anpui reng reng - chung lam vana mi emaw, hnuai lam leia mi emaw, lei hnuai lama tuia mi emaw - i tan i siam tur a ni lo:chung chu chibai i buk tur a ni lo va, an rawng i bawl tur a ni hek lo (Exodus 20:4): Min siamtu Pathian theihnghilha emaw kalsana emaw ni mai loin hreloa thil dang, a thilsiam biak zawk tlat hi a ngaithiam lo hle ang tih chu a rin theih alawm. Keini pawh ni ila, kan hrethiam lo viau ang ti nia. Kan paltlang leh thei mai em aw! Pass ah inngai ang.

LALPA i Pathian hming chu i lam mai mai tur a ni lo (Exodus 20:7): Hei chu tun atanga bul tan that leh tur anih loh chuan lo nuih pui ve bawk bawk tawh a, fiamthu atana Pathian thu lo hmang tawh tan chuan vanram chu kan ban phak piah lam thil ani ta. Hemi la paltlang thei te tan vanram kailawn kan la zawh thei ah ngai ila,

Chawlhni hi thianghlim taka serh tur a ni tih hre reng rawh (Exodus 20:8): Hei zet chu damchhunga zawm atan chuan a har duh mai mai ang chu aw!! Chawlhni mahnise, tulna hi kan ngah tawh si a, sipai ho tan phei chuan angaihna hi a awmlo hrim hrim. ‘Duty’ nei Doctor leh Nurse te, thalai hna zawng te tan Sunday a exam ngai tlat te, adang te nen…serh tura min tih dan te hi han chhiar chiang la, a hautak zia chu nangmah ngeiin I hrethiam mai ang. pass thei zel lo nit a ila,
I nu leh I pa chawimawi rawh (Exodus 20:12): Mizo society tak hi chu kan zia viau awm asin!

Tual i that tur a ni lo (Exodus 20:13): Hei chu a harsa lo ber ang a….I uire tur a ni lo: Kan fihlim tlang hlawm viau ang a.

I ru tur a ni lo.I vengte chungah hretu derah i insiam tur a ni lo.I vengte chhungte chu i awt tur a ni lo (Exodus 20:15-17): A sei lutuk loh nan hmerkhawm ta ila, Pass tlang thei hi kan vang ve ngawt ang a!!!

Khingte khi I zawh chhuah theih thlap chuan vanram kawngkhar khi an hawnsak che a beisei awm! Mahse, rahka tinah khian I pass zat zat loh chuan tling tawk tawk a awm thei lo va, I tla nal nal zel ringawt tih erawh hre ta la, ‘Kai chu kai’, ‘kailo chu kai lo’ ani tawp mai.

Khing khi Mihring lam thlir dan leh teh dan ani a, khitiang ngawt khi ni lo in Pathian teh dan atang zawk a kan teh a lo la ngai leh cheu tih I ngaihtuah ngai em!! Mahni lo inteh tling khan Kawngkhar mawi bulah Ama tehdan in a lo teh leh che hian I tling zo ang em tih hi a pawimawh chu ani ta. Chuti anih avang chuan Pathian tehna atangin I lo inteh tha leh teh ang. Athen khi chu in teh leh hranpa ngai loah dah ta ila.

‘Tualthat suh’ tih hi fihlimna bera kan inngaih nita se, Pathian lam teh dan chuan "Hman laia mite hnenah chuan, 'Tual thah tur a ni lo,' an tih leh, 'Tupawh tual that apiang chu a chung thu rel a ni ang' tih a nih in hria a. Kei erawh chuan ka hrilh a che u, tupawh a unau chunga thinur apiang chu, a chungthu rel a ni ang a; tupawh a unau 'mi chhawih pa' ti apiang chu, rorelna sanga a chungthu rel a ni ang; tin, tupawh 'mi a pa' ti apiang chu, hremhmun meia kal tlak a ni ang tih ka hrilh a che u” (Matthaia 5:21) tihte hi a hrilhfiahna anih hmel a, a awmze ril zawk te chu hre lo mah ila, a teh dan hi a khirh awm mang e aw!

I uire tur ani lo tih te hi 'I uire tur a ni lo,' an ti tih in hre tawh. Kei erawh chuan, tupawh ngaih chaka hmeichhe melh apiang chu, a thinlungah a uire tawh reng a ni tih ka hrilh a che u. (Matthaia 5:27). Uire lo nia inngai hian Pathian hmaah chuan kan lo uire nasa awm mang e aw! Vawikhat pian manah hetiang zawnga ngaihtuahna pentir ngai miahlo chu….. ‘A chhe lo hle mai’ tih te hi kan ngah ani mai lo a, kan nula te hi chhelo tur hian tan an la nasa mai anih si hi mawle!!

I vengte chungah hretu derah I insiam tur ani lo atih te hi, thil hi kan hre tam mah mah thin em aw! a tul lo thleng thleng hian kan sawi a, kan sawi kan sawi a, midang hnenah kan sawi nawm tih berte chu midangte chanchin; hretu der pawh ni lo in hretu ber kan nih thin hi tiraw!!

Keimah lo chu Pathian dang reng reng I nei tur ani lo: Khawvel changkang leh thang chak tawh takah hian Pathian aia pathian hi kan nei lo chiah em tih hi ngaihtuah theih tak chu a ni e. Lalpa chauh Pathiana neitu chuan ‘LALPA kan Pathian chauh chu LALPA a ni a; LALPA in Pathian chu in thinlung zawng zawngin, in rilru zawng zawngin, in chakna zawng zawngin in hmangaih tur a ni.(Exodus 6:5) tihte hi atlukpuiah lo dah ta ila, kan paltlang zo chiah ang maw!

Awt suh’ tihte phei hi chu a version dang pawh a ngai lo. anih na ang ang hian kan bawhchhe nitin a ni ringawt.

‘Milem siam chawp leh thil a anpui reng reng’ tih context ah hi chuan ‘Pathian leh sum rawng in bawl kawp thei lo ve.(Matthaia 6:24)’ a tih hi a tehna tlukpuiah ngai ta ila, kan buaina ber leh kalsan har kan tih ber chu ‘Khawvel ropuina leh Sum lem’ Pathian aia kan thlan fo thin; anih loh tal pawhin kan thlan kawp tlat thin hi a ni tiraw (thlan kawp a theih loh ti na renga)!! Sum avang hian alawm thupek dang dang ‘ru suh, awt suh, tualthat suh’ tihte pawh hi kan bawhchhiat rem rum thin.

Ngaiteh, ka unau duhtak, keimahni intehna atang chuan lo in teh tling tawk tawk thin mah ila, Pathian tehna atang hi chuan kan vatling lo chiang em!! Kan tan Hremhmun pumpelh hi chu a nung chunga van han lawn tum ang hlauh ani a. thil awmlo beisei ai pawhin a beidawnthlak zawk daih.

Nimahsela thlaphanga awm tawhi tan chuan nguina reng reng a awm tawh lo vang. (Isaia 9:1)
Van ropuina chang zotawh lo, A kawng zawh tur zawh chhuak thei bawk hek lo, Chatuan hremhmun hmabaka lo piang, thi tura chungthu rel tawh sa thlap, pumpelh reng reng nei lo kan nih avang in kan dam chhung nite chu thlaphang reng reng a kan hmang liam lo hi kan dinhmun kan hriat loh vang mai ani.

Nimahsela, chutiang dinhmuna ding mek te tan chuan "Hlau suh ulang, ngai rawh u, mi tin ta tur chanchin tha lawmawm em em ka rawn thlen che u a ni. Vawiinah hian in tan Davida khuaah Chhandamtu a piang ta, Lal Krista chu. (Luka 2:10) tiin van tlangau a lo au ta.

Dan hmanga vanram kailawn chu I tan beidawnna mai a lo ni thin a, pahnih pathum mai ni lo pakua lai chu lo zawm hlawhtling mah la, pakhatah I hlawhchham chuan a vaia hlawhchham ang reng tho i ni si a, mahse, hmangaihna avang chuan vanram kailawn thar duan a lo ni ta a, thiamlohna zawng zawngah I aia ding tur a lo piang ta si.

“Pathianin khawvel a hmangaih em em a, chutichuan a Fapa mal neih chhun a pe a, amah chu tupawh a ring apiang an boral loh va, chatuana nunna an neih zawk nan. Khawvel thiam loh chantir turin Pathianin a Fa khawvelah a tir lo, khawvel amah avanga an dam theihna turin a tir a ni zawk e.” (Johana 4:16) tiin amah ngeiin kan thiamlohnaah thiamchantir kan lo nih theihna kawng chu min rawn kawhhmuh ta.

Heti zawng te hian ka tehkhin thin. Kan duh loh leh hnawhchhuah tawh (suala thiamloh chang tawh mihring) kha kan fapa in hmangaihna nen a mo turin rawn lawi luh pui leh ta tlat se, kan chhungkaw member chu ava ni leh chiang dawn em!! Pathian hmangaihna chuan kan nihna ang ang chuan Hmangaihna avangin a mo turin min rawn pawm leh ta a, min rawn luhchilh turin khawvelah ‘Ranthlengah’ bul arawn tan ta rap mai anih chu. Sawifiah zawh rual a ni dawn em ni!

Chutiang taka bul rawn tan chuan he hunah hian kan tan Chhandamna kawng chu buatsaiha awmin, “Ka Pa inah awmna tam tak a awm a, a awm loh chuan ka hrilh tawh tur che u a ni; intan hmun siaminka kal dawn hi.Tin, in tanhmunka han siam chuan ka lo kir leh ang a, ka hnenah ka la ang che u; ka awmnaah nangni pawh in awm theih nan.” (Johana 14:6), tiin a thlamuanna thuchah chu min hnutchhiah a, “A kin ta’ tiin Kraws lerah chuan hnehna min rawn chham chhuah sak ta anih chu.

Nang leh kei atan vanram khua leh tui nih na tur atan remlohna engmah a awm ta lo. Phalna chu pek kan ni ta.

Thilsiam atang kan zir ho kha kan ngaihdan te, kan inzirtir dan te, kan pawm dan te a lo inang kher lo thei a, mi pal kan lo nek ta deuh anih kan inhrethiam dawn nia. Chutih rualin kan pawm dan te chu engpawh nise, Lalpa min sawmna erawh I han thailang leh hram teh ang. “Tuihal apiang lo kal rawh se; a duh apiangin nunna tui hi athlawnin la rawh se” (Thupuan 22:17) tiin min sawm a, Chatuan thutiam tihdanglam tawh rual loh ‘Tuihal apiang hnenah chuan Nunna Tuikhura mi athlawnin ka pe ang. Hnehtu apiang chuan chung chu an luah ang a, kei an Pathian ka ni ang a, anni chu ka fate an ni ang.’ (Thupuan 21:6) nangleh keia tan hian He Krismas hian min rawn thlen sak leh ta.